ຂໍ້ມຸນເຢ້ລໍ່
content of teaching
English
Parts of speech
ປະເພດຄໍາ
+ Noun: ຄໍານາມ ແມ່ນຄໍາທີ່ເປັນຊຶ່ຂອງຄົນ,ສັດ,ສິິ່ງຂອງ ແລະ ສະຖານທີ່ຕ່າງເຊັ່ນ: Mr. khan phou vang, cat, table,
xiengkhoaung…
+ Pronoun: ແມ່ນຄໍາທີ່ໃຊ້ແທນຊື່ຂອງຄົນ,ສັດ,ສິິ່ງຂອງ ແລະ ສະຖານທີ່ຕ່າງເຊັ່ນ: I, he, she, it, we, you, they,
which, who, each…
+ Verb: ແມ່ນຄໍາທີ່ສະແສງເຖິງການກະທໍາຂອງຄໍາທີເປັນປະທານ(subject) ແລະ ຕົວກໍາ(object) ຂອງປະໂຫຍກ ຫຼື ບອກອາການ,ການກະທໍາ ຫຼື ສະພາບຂອງປະທານເຊັ່ນ: is, are, am, go, do, walk,
drink, eat,…
+ Adverb: ແມ່ນກິລິຍາວິເສດ ທີ່ຂະຫຍາຍ ກິລິຍາ,ຄໍາຄຸນນາມ ເຊັ່ນ:
speak slowly, short enough, very high, very small,…
+ Adjective: ແມ່ນຄໍາຄຸນນາມ ທີ່ພັນລະນາຫຼືຂະຫຍາຍ ຄໍານາມຫຼືສັບພະນາມ
ເພື່ອບອກໃຫ້ຮູ້ລັກສະນະ,ຄຸນນະພາບ,ຄຸນສົມບັດ
ແລະ ສີສັນ ເຊັ່ນ: good, bad, tall, short, dirty, clean, white, black,…
+ Preposition: ແມ່ນຄໍາບຸບພະບົດ
ທີ່ວາງໄວ້ໜ້າຄໍານາມ ເພື່ອສະແດງຕໍາແໜ່ງສະຖານທີ່,ທິດທາງ,ເວລາ ຫຼື ເພື່ອສະແດງຄວາມສໍາພັນຂອງນາມນັ້ນໆ ເຂົ້າກັບຄໍາອື່ນໃນປະໂຫຍກເຊັ່ນ:
on, at, over, or, but,…
+ Conjunction: ແມ່ນຄໍາສັນທານ ຫຼື ຄໍາເຊື່ອມ,ຄໍາຕໍ່
ທີ່ເຮັດໜ້າທີ່ເຊື່ອມ ວະລີ (phrase) ຫຼື ອະນຸປະໂຫຍກ (clause)
ເຂົ້າດ້ວຍກັນເຊັ່ນ: and, out, nor, since, when,
although,….
+ Interjection: ແມ່ນຄໍາອຸທານ ໄດ້ແກ່ ຄໍາເວົ້າທີ່ເຮົາເວົ້າອອກໄປດ້ວຍອາລົມຕ່າງໆ
ເພື່ອສະແດງເຖິງຄວາມຮູ້ສຶກ,ທີ່ເກີດຂື້ນໃນຂະນະນັ້ນເຊັ່ນ: Goodness!, Good Luck!, My God!, Oh You!,…
Special:
Article ແມ່ນຄໍາໜ້ານາມ
ທີ່ໃຊ້ຕໍ່ໜ້າຂອງຄໍານາມ ຊຶ່ງແບ່ງອອກເປັນ 2 ຊະນິດຄື: ຄໍາໜ້ານາມທີ່ບໍ່ມີຕົວກໍານົດ (indefinite article) ແລະ
ຄໍາໜ້ານາມມີຕົວກໍານົດ (definite article).
- ຄໍາໜ້ານາມທີ່ບໍ່ມີຕົວກໍານົດ
(indefinite)
ໄດ້ແກ່: a, an ໃຊ້ຕໍ່ໜ້າຄໍານາມແລ້ວ
ເຮັດໃຫ້ຄໍານາມນັ້ນມມີຄວາມໝາຍທົ່ວໄປ ບໍ່ໄດ້ບອກເຈາະຈົ່ງ.
- ຄໍາໜ້ານາມທີ່ມີຕົວກໍານົດ
(definite) ໄດ້ແກ່: The ໃຊ້ນໍາໜ້າຄໍານາມ ແລ້ວເຮັດໃຫ້ຄໍານາມນັ້ນມີຄວາມໝາຍເຈາະຈົງ.
"General knowledge"
Entry of English
1. How
many vowel in English? What are there?
There are 5 vowels in English such as: a, e, o, u, and i
There are 5 vowels in English such as: a, e, o, u, and i
2. How many consonant in English? What are there?
There are 26 consonants in English such as: ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ
There are 26 consonants in English such as: ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ
3. How
many verb to be into use? What are there?
There are 5 verbs to be into use in English such as: am, is, are and was, were
There are 5 verbs to be into use in English such as: am, is, are and was, were
v
Present simple tense
Ø Form: s + v +object
ການນໍາໃຊ້ present simple tense
ແມ່ນໃຊ້ກັບທຸກເຫດການຫຼືການກະທໍາທີ່ເປັນຄວາມຈີງຕະຫຼອດໄປຫຼືເປັນຄວາມຈີງໃນປັດຈຸບັນ.
Ex:
she goes to
school.
The sun rises in
the east.
Ø
ຫຼັກການຕື່ມ S
ຕື່ມ s ເມືີ່ອປະທານເປັນເອກະພົດຍົກເວັ້ນ I , You ເຊັ່ນ:
He gets up early
I get up early
The boys get up early
1.
ກິລິຍາທີລົງທ້າຍດ້ວຍ s,ss,sh,ch,o,and
x ໃຫ້ຕື່ມ e ກ່ອນຕື່ມ s
Pass passes
Brush brushes
Go goes
2.
ກິລິຍາລົງທ້າຍດ້ວຍ yແລະໜ້າ
y ເປັນພະຍາຊະນະໃຫ້ປ່ຽນ y ເປັນ ie ແລ້ວຕື່ມ s
Cry cries
Fly flies
Try tries
·
ຖ້າໜ້າ y
ເປັນສະຫຼະບໍ່ຕ້ອງປ່ຽນ y ເປັນ ie ໃຫ້ຕື່ມ
s ໄດ້ເລີຍເຊັ່ນ:
Play plays
Destroy destroys
“The
introduction to Broom Taxonomy”
1. Knowledge
: ແມ່ນສາມາດໃນການຈື່ຈຳຫຼືລະນຶກເຖີງລັກຊະນະລວມຂອງສີ່ງໃດສີ່ງນື່ງຫຼືເລື່ອງໃດເລື່ອງນື່ງ.
2. Understanding : ແມ່ນຄວາມສາມາດໃນການນຳຄວາມຮູ້ທີ່ໄດ້ຮຽນມາໄປດັດແປງປັບປຸງເພື່ອໃຫ້ສາມາດແປຄວາມໝາຍ,ຕີຄວາມໝາຍຫຼືຂະຫຍາຍຄວາມຂອງບົດເລື່ອງຫຼືຄວາມເປັນຈີງຕ່າງໆ.
3. Application : ແມ່ນຄວາມສາມາດໃນການນຳເອົາຄວາມຮູ້ຄວາມເຂົ້າໃຈຈາກສີ່ງທີ່ເຄີຍຮຽນໄປໃຊ້ໃນສະຖານະການທີ່ໄດ້ຮຽນມາແລ້ວ.
4. Analysis : ການວິເຄາະແມ່ນຄວາມສາມາດໃນການໃຈ້ແຍກເລື່ອງລາວຫຼືເຫດການຫຼືພິຈາລະນາວ່າສີ່ງເຫຼົ່ານັ້ນປະກອບດ້ວຍສ່ວນຍ່ອຍໆຫັຍງແດ່
ສ່ວນຍ່ອຍໃດມີຄວາມສຳຄັນທີ່ສຸດ,ສ່ວນຍ່ອຍຄູ່ໃດມີການພົວພັນກັນຫຼາຍທີ່ສຸດແລະສ່ວນຍ່ອຍເຫຼົ່ານັ້ນຢູ່ຮ່ວມກັນໄດ້ໂດຍໃຊ້ຫຼັກການໃດ.
5. Synthesis : ແມ່ນຄວາມສາມາດໃນການປະສົມປະສານສິ່ງຕ່າງໆຫຼືເລື່ອງລາວຕ່າງໆຕັ້ງແຕ່ສອງຢ່າງຂື້ນໄປເຂົ້າເປັນອັນດຽວກັນໂດຍການຈັດລຽງຫຼືລວບລວມໃຫ້ເປັນສີ່ງໃໝ່ຫຼື້ເລື່ອງລາວໃໝ່.
6. Evaluation : ແມ່ນຄວາມສາມາດໃນການຕັດສິນຄຸນຄ່າຂອງເນື້ອເລື່ອງເຫດການຫຼືເລື່ອງລາວຕ່າງໆໂດຍອາໃສຫຼັກການຫຼືມາດຖານທີ່ວາງໄວ້.
Cognitive
Domain
Category
|
Example and Key Words (verbs)
|
Knowledge: Recall data or information.
|
Examples: Recite a policy. Quote prices from memory to
a customer. Know the safety rules. Define a term.
Key Words: arranges, defines, describes, identifies,
knows, labels, lists, matches, names, outlines, recalls, recognizes,
reproduces, selects, states.
|
Comprehension: Understand the
meaning, translation, interpolation, and interpretation of instructions and
problems. State a problem in one's own words.
|
Examples: Rewrites the principles of test writing.
Explain in one's own words the steps for performing a complex task.
Translates an equation into a computer spreadsheet.
Key Words: comprehends, converts, defends,
distinguishes, estimates, explains, extends, generalizes, gives an example,
infers, interprets, paraphrases, predicts, rewrites, summarizes, translates.
|
Application: Use a concept in a new situation or
unprompted use of an abstraction. Applies what was learned in the classroom
into novel situations in the work place.
|
Examples: Use a manual to calculate an employee's
vacation time. Apply laws of statistics to evaluate the reliability of a
written test.
Key Words: applies, changes, computes, constructs,
demonstrates, discovers, manipulates, modifies, operates, predicts, prepares,
produces, relates, shows, solves, uses.
|
Analysis: Separates material or concepts into
component parts so that its organizational structure may be understood.
Distinguishes between facts and inferences.
|
Examples: Troubleshoot a piece of equipment by using
logical deduction. Recognize logical fallacies in reasoning. Gathers
information from a department and selects the required tasks for training.
Key Words: analyzes, breaks down, compares,
contrasts, diagrams, deconstructs, differentiates, discriminates,
distinguishes, identifies, illustrates, infers, outlines, relates, selects,
separates.
|
Synthesis: Builds a structure or pattern from diverse
elements. Put parts together to form a whole, with emphasis on creating a new
meaning or structure.
|
Examples: Write a company operations or process
manual. Design a machine to perform a specific task. Integrates training from
several sources to solve a problem. Revises and process to improve the
outcome.
Key Words: categorizes, combines, compiles, composes,
creates, devises, designs, explains, generates, modifies, organizes, plans,
rearranges, reconstructs, relates, reorganizes, revises, rewrites,
summarizes, tells, writes.
|
Evaluation: Make judgments about the value of ideas or
materials.
|
Examples: Select the most effective solution. Hire the
most qualified candidate. Explain and justify a new budget.
Key Words: appraises, compares, concludes, contrasts,
criticizes, critiques, defends, describes, discriminates, evaluates,
explains, interprets, justifies, relates, summarizes, supports.
|
Bloom's Taxonomy
New Version
|
In 1956, Benjamin
Bloom headed a group of educational psychologists who developed a
classification of levels of intellectual behavior important in learning.
During the 1990's a new group of cognitive psychologists, lead by Lorin
Anderson (a former student of Bloom), updated the taxonomy to reflect
relevance to 21st century work. The two graphics show the revised and
original Taxonomy. Note the change from nouns to verbs associated with each
level.
Note that the top two
levels are essentially exchanged from the traditional to the new version.
|
Old Version
|
Remembering: can the student recall or remember the information?
|
define, duplicate,
list, memorize, recall, repeat, reproduce state
|
|
Understanding: can the student explain ideas or concepts?
|
classify, describe,
discuss, explain, identify, locate, recognize, report, select, translate,
paraphrase
|
|
Applying: can the student use the information in a new
way?
|
choose, demonstrate,
dramatize, employ, illustrate, interpret, operate, schedule, sketch, solve,
use, write.
|
|
Analyzing: can the student distinguish between the
different parts?
|
appraise, compare,
contrast, criticize, differentiate, discriminate, distinguish, examine,
experiment, question, test.
|
|
Evaluating: can the student justify a stand or decision?
|
appraise, argue,
defend, judge, select, support, value, evaluate
|
|
Creating: can the student create new product or point
of view?
|
assemble, construct,
create, design, develop, formulate, write.
|
|
10.1 Idioms meaning ຄວາມມາຍຂອງຄໍານວນ ຫຼື ພາສາທ້ອງຖິ່ນ
An idiom is a common word or phrase with a culturally understood meaning
that differs from what its composite words' denotations would suggest. For
example, an English speaker would understand the phrase "kick the
bucket" to mean "to die" – and also to actually kick a bucket. Furthermore, they
would understand when each meaning is being used in context. An idiom is not to
be confused with other figures of speech such as a metaphor, which invokes an
image by use of implicit comparisons (e.g., "the man of steel" ).
ພາສາຄໍານວນເປັນຄໍາທົ່ວໄປຫຼືຄໍາທີ່ມີສີສັນທາງດ້ານຄວາມເຂົ້າໃຈກ່ຽວກັບວັດທະນະທໍາທີ່ແຕກຕ່າງຈາກສິ່ງທີ່ຄໍາສັບຂອງມັນຈະສະແດງອອກ.
ຕົວຢ່າງເຊັ່ນຜູ້ເວົ້າພາສາອັງກິດຈະເຂົ້າໃຈຄໍາວ່າ "ເຕົ່າຄຸ" ຫມາຍຄວາມວ່າ
"ຕາຍ" - ແລະກໍ່ຈະຮູ້ສຶກວ່າເຕົ່າ. ຍິ່ງໄປກວ່ານັ້ນ, ພວກເຂົາຈະເຂົ້າໃຈໃນເວລາທີ່ແຕ່ລະຄໍາແມ່ນຖືກນໍາໃຊ້ໃນສະພາບການ.
ພາສາທີ່ບໍ່ແມ່ນຄວາມສັບສົນກັບຕົວເລກອື່ນຂອງຄໍາເວົ້າເຊັ່ນການປຽບທຽບ, ເຊິ່ງເອີ້ນວ່າຮູບພາບໂດຍການນໍາໃຊ້ການປຽບທຽບໂດຍກົງ (ເຊັ່ນ:
"ຜູ້ຊາຍເຫຼັກ").
10.2 slangs meaning ຄໍາສະແລງ ຫຼື ພາສາຕະຫຼາດ
Slang is vocabulary that is used between people who belong to
the same social group and who know each other well. Slang is very informal
language. It can offend people if it is used about other people or outside a
group of people who know each other well. We usually use slang in speaking
rather than writing. Slang normally refers to particular words and meanings but
can include longer expressions and idioms.
ຄໍາສະແລງ ແມ່ນຄໍາສັບທີ່ໃຊ້ກັນລະຫວ່າງຜູ້ທີ່ເປັນກຸ່ມສັງຄົມດຽວກັນແລະຜູ້ທີ່ຮູ້ກັນດີ.
ຄໍາສະແລງແມ່ນພາສາທີ່ບໍ່ເປັນທາງການຫຼາຍ.
ມັນສາມາດທໍາຮ້າຍຄົນຖ້າວ່າມັນຖືກນໍາໃຊ້ກ່ຽວກັບຄົນອື່ນຫຼືຢູ່ນອກກຸ່ມຄົນທີ່ຮູ້ກັນດີ.
ພວກເຮົາປົກກະຕິໃຊ້ ພາສາຕະຫຼາດໃນການເວົ້າແທນທີ່ຈະຂຽນ.
ຄໍາສະແລງເປັນປົກກະຕິແລ້ວຫມາຍເຖິງຄໍາສັບແລະຄວາມຫມາຍໂດຍສະເພາະແຕ່ສາມາດປະກອບມີການສະແດງຄວາມຍາວແລະ
ຄໍານວນອີກຕໍ່ໄປ.
11. Proverbs ຄໍາສຸພາສິດ
A
proverb is a simple and concrete saying, popularly known and repeated, that
expresses a truth based on common sense or experience. They are often
metaphorical. A proverb that describes a basic rule of conduct may also be
known as a maxim.
ຄໍາສຸພາສິດແມ່ນຄໍາເວົ້າທີ່ກົງໄປກົງມາແລະການເວົ້າທີ່ເປຕົງໆ, ເປັນທີ່ຮູ້ຈັກໂດຍທົ່ວໄປແລະຊ້ໍາແລ້ວຊໍ້າອີກ, ເຊິ່ງສະແດງເຖິງຄວາມຈິງໂດຍອີງໃສ່ຄວາມຮູ້ສຶກຫຼືປະສົບການທົ່ວໄປ.
ພວກເຂົາເຈົ້າມັກຈະປະກົດຂຶ້ນ.
ຄໍາສຸພາສິດທີ່ອະທິບາຍກົດລະບຽບພື້ນຖານຂອງການປະພຶດອາດຈະເປັນທີ່ຮູ້ຈັກ.
12. Passive voice (useful sentence) ຄໍາກໍາມະທີ່ຖືກກະທໍາໃນປະໂຫຍກ
In
most English sentences with an action verb, the subject performs the action
denoted by the verb. These examples show that the subject is doing the verb's
action. Because the subject does or "acts upon" the verb in such
sentences, the sentences are said to be in the active voice.
ໃນຫລາຍປະໂຫຍກພາສາອັງກິດທີ່ມີກະຕິກາປະຕິບັດ, ຫົວຂໍ້ປະຕິບັດການປະຕິບັດທີ່ຫມາຍເຖິງຄໍາວ່າ.
ຕົວຢ່າງເຫຼົ່ານີ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າຫົວຂໍ້ກໍາລັງດໍາເນີນການປະຕິບັດຄໍາຂວັນ.
ເນື່ອງຈາກວ່າວິຊາດັ່ງກ່າວເຮັດຫຼື "ເຮັດຕາມ" ກີລິຍາໃນປະໂຫຍກດັ່ງກ່າວ, ປະໂຫຍກໄດ້ຖືກກ່າວວ່າຢູ່ໃນສຽງທີ່ໃຊ້ໄດ້.
13. Prefix ຄໍາຕື່ມໜ້າ ຫຼື ຄໍາເສີມໜ້າຄໍາ
A
prefix is affix that's added in front of a word and often changes the meaning
of it. Common prefixes include re-, un-,
de-,pre-,post-,mal,former-,ex-,pro-,anti-,mono-,poly-,multi-,bi-,co-,out-,extra-,super-,sub-,non-,over-,under-,mega-,
and mis-.
ຄໍາແນະນໍາແມ່ນຄໍາທີ່ມີຢູ່ໃນຫນ້າຂອງຄໍາແລະມັກປ່ຽນຄວາມຫມາຍຂອງມັນ.
ສ່ວນປະກອບທົ່ວໄປລວມມີ re-,
un-,
de-,pre-,post-,mal,former-,ex-,pro-,anti-,mono-,poly-,multi-,bi-,co-,out-,extra-,super-,sub-,non-,over-,under-,mega-,
ແລະ mis-.
14. Suffix ຄໍາຕື່ມທ້າຍຄໍາສັບ
A suffix
is a letter or group of letters, for example '-ly' or '-ness…',
which is added to the end of a word in order to form a different word, often of
a different word class. For example, the suffix '-ly' is added to 'quick' to
form 'quickly'. Compare affix and , prefix.
ຄໍາຕື່ມທ້າຍຄໍາສັບແມ່ນຈົດຫມາຍ ຫລື ກຸ່ມຂອງຕົວອັກສອນ, ເຊັ່ນ
'-ly' ຫຼື '-ness…' ເຊິ່ງຖືກເພີ່ມໃສ່ທ້າຍຂອງຄໍາເພື່ອສ້າງເປັນຄໍາທີ່ແຕກຕ່າງກັນ, ເຊິ່ງມັກຈະເປັນຄໍາສັບທີ່ແຕກຕ່າງກັນ.
ຕົວຢ່າງເຊັ່ນ ຄໍາຕື່ມທ້າຍຄໍາສັບ '-ly' ຖືກເພີ່ມເຂົ້າໃນ 'quick' ເພື່ອສ້າງ 'ໄວໆ'. ປຽບທຽບ
ຄໍາຕໍ່ທ້າຍຄໍາສັບ
ແລະ
ຄໍາເສີມໜ້າຄໍາ.
15. Foreign words and phrases ກຸ່ມຄໍາສັບແລະປະໂຫຍກຕ່າງປະເທດ
15.1 Foreign words ປະໂຫຍກຕ່າງປະເທດ
1 :a word of a foreign language
2 :a word taken from another language, pronounced and
written as alien, and in English usually printed in italics
3 :a word adopted from another language
1: ພາສາຕ່າງປະເທດ
2: ຄໍາທີ່ຖືກເອົາມາຈາກພາສາອື່ນ, ເວົ້າແລະຂຽນເປັນຄົນຕ່າງດ້າວ,
ແລະໃນພາສາອັງກິດປົກກະຕິແລ້ວພິມອອກເປັນພາສາອັງກິດ
3: ຄໍາທີ່ນໍາມາຈາກພາສາອື່ນ
15.2 phrases ກຸ່ມຄໍາສັບ
1. Countable noun
1. Countable noun
A phrase is a short group of
words that people often use as a way of saying something. The meaning of a
phrase is often not obvious from the meaning of the individual words in it.
ກຸ່ມຄໍາສັບແມ່ນກຸ່ມຄໍາສັ້ນໆທີ່ຄົນມັກໃຊ້ເປັນວິທີການເວົ້າບາງສິ່ງບາງຢ່າງ.
ຄວາມຫມາຍຂອງຄໍາເວົ້າແມ່ນບໍ່ແມ່ນຄວາມຊັດເຈນຈາກຄວາມຫມາຍຂອງຄໍາສັບຕ່າງໆໃນມັນ.
2.
Countable noun
A phrase is a small group of
words which forms a unit, either on its own or within a sentence.
ປະໂຫຍກແມ່ນກຸ່ມຄໍາສັບເລັກໆນ້ອຍໆທີ່ສ້າງຕັ້ງຫນ່ວຍງານ, ໂດຍສ່ວນຕົວຫຼືພາຍໃນປະໂຫຍກ.
Write
the short stories
Jane’s
Apartment building
Jane’s
apartment building is in the center of town. Jane is very happy there because
the building is in a very convenient place.
Across from the building, there’s a
Laundromat, a bank, and a post office. Next to the building, there’s a
drugstore and a restaurant. Around the corner from the building, there are two
gas stations.
There’s a
lot of noise near Jane’s apartment building. There are a lot
of cars on the street, and there are a lot of people walking on the sidewalk
all day and all night.
Jane
isn’t upset about the noise, though. Her building is in the center of town.
It’s very busy place, but for Jane, it’s very convenient place to live.
Translation
ອາຄານອາພາດ Jane ແມ່ນຕັ້ງຢູ່ໃຈກາງເມືອງ.
Jane ແມ່ນມີຄວາມສຸກຢູ່ທີ່ນັ້ນເພາະວ່າອາຄານຢູ່ໃນສະຖານທີ່ທີ່ສະດວກສະບາຍຫຼາຍ.
ໃນທົ່ວອາຄານກໍ່ມີ
Laundromat, ທະນາຄານແລະຫ້ອງການໄປສະນີ.
ຢູ່ໃກ້ກັບອາຄານ, ມີຮ້ານຂາຍຢາແລະຮ້ານອາຫານ.
ຢູ່ຫ່າງຈາກເຮືອນ,
ມີສອງສະຖານີອາຍແກັສ.
ມີສິ່ງລົບກວນຫຼາຍຢູ່ໃກ້ກັບອາຄານອາພາດຂອງ Jane. ມີຫຼາຍລົດຢູ່ຕາມຖະຫນົນ, ແລະມີຜູ້ຄົນຈໍານວນຫຼາຍຍ່າງເທິງແຖວຕະຫຼອດທັງວັນແລະທຸກຄືນ.
Jane ບໍ່ໄດ້ອັບອາຍກ່ຽວກັບສິ່ງລົບກວນ, ເຖິງແມ່ນວ່າ. ອາຄານຂອງນາງຢູ່ໃນໃຈກາງເມືອງ.
ມັນເປັນບ່ອນທີ່ມີຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຫຼາຍ, ແຕ່ສໍາລັບ Jane, ມັນເປັນບ່ອນທີ່ສະດວກທີ່ສຸດທີ່ຈະຢູ່.
ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ
ສັນຕິພາບ ເອກະລາດ ປະຊາທິປະໄຕ ເອກະພາບ ວັດທະນາຖາວອນ
ແຂວງ ……………………
ເມືອງ …………………….
ບ້ານ ……………….......... ໃບຢັ້ງຢືນທີ່ຢູ່
ນາຍບ້ານ,
ບ້ານ ………………........
ເມືອງ: …………………ແຂວງ: ……………………
ຂໍຢັ້ງຢືນວ່າ
ທ້າວ ຫລື ນາງ: …………………………..,
ອາຍຸ: ……… ປີ, ສັນຊາດ: …………, ວັນເດືອນປີເກີດ: ……..../……../…………, ສາດສະໜາ: …………………, ອາຊີບ: ………..……,
ບ້ານຢູ່ປັດຈຸບັນ: ………………………….……, ໜ່ວຍ: ……….…....,
ເຮືອນເລກທີ: …………..,ເມືອງ: ……………………., ແຂວງ: ………………...……,
ເບີໂທລະສັບ: …………..………., ໄດ້ຈົດເຂົ້າປື້ມສຳມະໂນຄົວ ເລກທີ: ………………., ເປັນບຸດຂອງທ້າວ:
…….……………………….,
ອາຊີບ: ……………….. ແລະ ນາງ: ……………………………......., ອາຊີບ: …………………, ທີ່ບ້ານ: …………………………., ເມືອງ: …………………….., ແຂວງ: ………………………
ຜູ້ກ່ຽວຢູ່ໃນຄວາມຮັບຜິດຊອບຂອງພວກເຮົາ ແລະ
ຢູ່ໃນການຈັດຕັ້ງຂອງພວກເຮົາແທ້ຈິງ.
ດັ່ງນັ້ນ
ຈຶ່ງອອກໃບຢັ້ງຢືນສະບັບນີ້ໃຫ້ຜູ້ກ່ຽວໄວ້ເປັນຫຼັກຖານ.
ຖ້າຜູ້ກ່ຽວບໍ່ມີພຶດຕິກຳທີ່ຕໍ່ຕ້ານກັບປະຊາຊົນ ແລະ
ອຳນາດການປົກຄອງຂອງລັດແລ້ວ. ຂໍໃຫ້ພະນັກງານທີ່ກ່ຽວຂ້ອງໄດ້ອຳນວຍຄວາມສະດວກຕາມທາງທີ່ຄວນດ້ວຍ.
ໃບຢັ້ງຢືນວ່າສະບັບນີ້ໃຊ້ເພື່ອ …………………….ຢັ້ງຢືນວ່າຜູ້ກ່ຽວຢູ່ໃນຄວາມປົກຄອງຂອງບ້ານເຮົາແທ້ຈິງ.
ທີ່ ……………………., ວັນທີ ......../........./............
ນາຍບ້ານ, ບ້ານ ........................
Lao
People's Democratic Republic
Peace
Independence Democratic Unity Standing
Province…………………….
District………………………
|
Head of village, .................. ........ City: .....................
Province: ........................
Verify that he or she: .............................. .., Age: .........
Year, Nationality: ............, Date of Birth: ...... .... / ...... ../
............ , Religion: ....................., Occupation: ......... .., House
now: .............................. ......, Unit: ......... .... ...., House
Number : ............ .., City: ........................, Province: ..................
... ......, Phone: ............ .. .........., Entered the census book Number:
..................., Son of Ben: ...... ............................,
Occupation: .................. .. and her: ................., Occupation:
....................., home: ........................, City
.......................,
province ...........................
Whoever is in charge of us and in our organization
is real.
Therefore, issue this certificate to the person as evidence. If he does
not have behavior that is against the people and the state authorities. Ask the
relevant staff to provide the appropriate facilities.
This certificate applies to ......................... Verify
that you are in real custody of our home.
At ........................, date ........
/ ......... / ............
Village chief
........................
The stage of planning from studied in
today.
The week 1 and 2
1. What did we do in our lesson today?
·
The
teacher explained about Passive voice.
·
We
learnt about Passive voice and how to use definition and structure of Passive
voice into correct
·
The
goal of Passive voice for we knew about how to use definition of Passive voice
into correction grammar in English.
2. My thoughts about today’s lesson.
·
Outcome
of the lesson’s practical of using Passive voice into correct structure of
grammar.
·
The
good point I learned in today’s lesson: I knew about how to use definition and structure
of Passive voice.
Ø What I enjoyed today: everything! Of my learnt in the day.
Ø What I found difficult: I had something I don’t understand for Passive voice.
Ø How I could use this in the future. I know this lesson how to use in English for me and some way
I will get to use in the future.
The week 3 and 4
1. What did we do in our lesson today?
-
The
teacher explained about Report speech
-
We
learnt about Report speech and definition after we used form of Report speech.
- The goal of Report speech for we knew how
to use definition and structure of Report speech into correction and focus for
students.
2. My thoughts about today’s lesson.
+ Outcome of the lesson we used Report
speech into correction of how to use definition and form in grammar.
+ The good point I learned in today’s
lesson: I knew how to use Report speech and structure to correction of grammar
in Englih.
v What I enjoyed today: I learned today I enjoyed anything of learning.
v What I found difficult: The something I didn’t understand for my
learnt in the day.
v How I could use this in the future: I know about Report speech and how to use definition, form in
the Report speech and I will get this lesson to be effective into focus for me
in the future.
The week 5 and 6
1. What did we do in our lesson today?
Ø The teacher explained about Infinitive.
Ø We learnt about Infinitive and how can we
use Infinitive
Ø The goal of using Infinitive we can use
Infinitive to correction for structure of Infinitive.
2. My thoughts about today’s lesson.
o
The
effect of lesson to do as recommended of Infinitive to using structure of
Infinitive teaching into correct.
o
The
good point I learnt in today’s lesson: I knew how to use teaching of Infinitive.
v What I enjoyed today: everything, I learned to day.
v What I found difficult: No one for my learnt in the day.
v How I could use this in the future: I know how to use of talking or speaking for correct some
words and can use structure of using Infinitive or definition of Infinitive.
The week 7 and 8
1. What did we do in our lesson today?
o
The
day goal of teacher explained about how to use Gerund
o
We
learnt about using Gerund to correction as grammar of studying.
o
The
objective of using Gerund for students know how to use Gerund is going to good
way of teaching to everyone.
2. My thoughts about today’s lesson.
-
Outcome
of the lesson’s practical of using Gerund to correction in grammar and it’s a
form.
-
The
good point I learnt in today’s lesson: I knew how to use Gerund into correct of
structure in the grammar and can use to definition of Gerund right.
§ What I enjoyed today: Everything! I did the day is very enjoy.
§ What I found difficult: I’m confused for my learnt in the day.
§ How I could use this in the future: I know to use new technique teaching of using Gerund and can use Gerund’s
going to talk or speak to correction of Gerund and definition so I will get this lesson in the future
for my education.
The week 9
1. What did we do in our lesson today?
-
The
goal of today teacher explained about Relative clause
-
We
studied about how to use Relative clause and using Relative clause into correct
of grammar.
-
The
purpose of using Relative clause for students know how to use structure or
definition of Relative clause into teaching to be effective.
2.
My
thoughts about today’s lesson.
·
Outcome
of the lesson’s we got Relative clause and can use form and definition in the
grammar for us learning or teaching.
·
My
good point I learned in today’s lesson: I knew using Relative clause into
correct of teaching grammar.
Ø What I enjoyed today: of course everything! I was happiness.
Ø What I found difficult: I felt confusion for my studied in the
day.
Ø How I could use this in the future: I know how to use Relative clause and definition or structure about it
and I will be able to take the lesson into using the future.
The week 10
In this week
we learnt about adjective clause so adjective clause and relative clause are similar
because they both are teaching or studying there it has action a way.
The week 11
1. What did we do in our lesson today?
v The teacher explained about Noun clause.
v We learnt about Noun clause and we knew
how to use definition of Noun clause for using into correction grammar.
v The goal of Noun clause for we can use
Noun clause for correct of grammar and everyone will know how to use into correction
of vocabulary, grammar and functional language.
2.
My
thoughts about today’s lesson.
-
Outcome
of the lesson we knew about Noun clause and how to use definition of Noun
clause.
-
The
good point I learnt in today’s lesson: I knew Noun clause and can used
definition of Noun clause into correct of vocabulary, grammar and functional
language in English.
o
What
I enjoyed today: everything! Of my learnt in the day.
o
What
I found difficult: No one for my learned in the day.
o
How
I could use this in the future. I
know how to use Noun
clause into correct of vocabulary, grammar and
functional language so I will be able to help somebody’s effectives.
The week 12, 13 and 14
1. What did we do in our lesson today?
-
The
teacher explained about part of speech.
-
We
learned about part of speech and how to use part of speech into correct of
grammar and functional language.
-
The
purpose of part of speech for students know how to use definition of part of
speech such as: vocabulary, grammar and functional language of teaching to
correction in focus.
2.
My
thoughts about today’s lesson.
-
Outcome
of the lesson’s we got part of speech into correct of using part of speech for focus
of teaching to be effective.
-
The
good point I learned in today’s lesson: I knew the goal of using part of speech
and how to use definition into correct of grammar and functional language.
What I enjoyed today: of course everything! I enjoyed in the
day What I found difficult: The something I didn’t understand in the
day. How I could use this in the future: I know how to use part of speech and I
will be able to keep this lesson to be effective of learning into using the
future for every one get focus.
"ການເມືອງປັດຊະຍາບັນດາທ່ານດີເດັ່ນ"
ຄຳນຳ
ໃນຫຼັກສູດ ການຮຽນ -
ການສອນ ວິຊາ ລັດທິສັງຄົມນິຍົມວິທະຍາສາດ ຈະແນ່ໃສ່ປະກອບ ຄວາມຮູພື້ນຖານ
ຈຳເປັນຂາດບໍ່ໄດ້ໃຫ້ແກ້ ນັກຮຽນ ນັກສຶກສາ ຈະຕ້ອງໄດ້ຮັບຮູ້ ແລະ ມີຄວາມເຂົ້າໃຈ
ຢ່າງຖືກຕ້ອງທາງດ້ານທິດສະດີ ແລະ ພຶດຕິກຳກ່ຽວກັບສັງຄົມນິຍົມ. ໃນຫຼັກສູດນີ້ຈະຍົກໃຫ້ເຫັນ ຂະບວນການວິວັດ,ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງ ລັດທິສັງຄົມນິຍົມວິທະຍາສາດ, ຄວາມຮູ້ ກ່ຽວກັບພາລະກຳປະຫວັດສາດ ຂອງ ຊົນຊັ້ນກຳມະກອນ, ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງຍຸກສະໄໝ, ການສ້າງລະບອບ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນ, ການສຳພັນທະພາບ
ລະຫວ່າງຊົນຊັ້ນແລະຊັ້ນຄົນໃນສັງຄົມ, ການພົວພັນລະຫວ່າງ ຊົນຊາດ ຊົນເຜົ່າ, ສາດສະໜາ ການພັດທະນາຊັບພະຍາກອນມະນຸດ.
ອັນພິເສດ ພວກເຮົາໄດ້ຍົກໃຫ້ເຫັນຍຸດທະສາດ ການຫັນປ່ຽນໂດຍສັນຕິຂອງອິດທິ
ກຳລັງປໍລະປັກທີ່ມີຕໍ່ປະເທດເຮົາ ແລະ
ປະເທດສັງຄົມນິຍົມ.
ການຈັດພີມປື້ມແບບຮຽນ ວິຊາ
ລັດທິສັງຄົມນິຍົມວິທະຍາສາດ ຄັ້ງນີ້, ຈະບໍສາມາດປະຕິເສດໄດ້ ຈາກຂໍ້ ຂາດຕົກ
ບົກຜ່ອງໃນດ້ານຕ່າງໆ ເຊັ່ນ: ການພີມ, ການໃຊ້ຄຳເວົ້າ, ໄວຍາກອນແລະອື່ນໆ ທັງໝົດເຫຼົ່ານັ້ນ
ຄົງໄດ້ຮັບການຕຳນິ ຕິຊົມຈາກບັນດາທ່ານ ຜູ້ອ່ານ ທັງຫລາຍໃນທາງທີ່ສ້າງສັນ
ເພື່ອເຮັດໃຫ້ການປັບປຸງ ຈັດພິມໃນ ຂ້າງໜ້າມີຄວາມສົມບູນຍິ່ງຂື້ນ
ສາລະບານ
ໜ້າ
ບົດທີ 1: ຄວາມຮູ້ທົ່ວໄປກ່ຽວກັບປັດຊະຍາ
1. ລະຫວ່າງວັດຖຸ ແລະ ຈິດໃຈ……………………………………………………………………….. 1
2. ປັດຊະຍາ ແລະ
ປະຫວັດສາດແຫ່ງການກໍາເນີດ………………………………………………………. 1
3. ບັນພື້ນຖານປັດຊະຍາ…………………………………………………………………………….. 2
ບົດທີ 2: ປັດຊະຍາກ່ອນມາກເລນິນ
1.ໃນເງື່ອນໄຂການກຳເນີດຂອງປັດຊະຍາເກຣັກບູຮານແລະວັດຖຸພື້ນຖານ…………………………………... 3
2.ເນື້ອໃນພື້ນຖານຂອງປັດຊະຍາອິນເດຍ……………………………………………………………… 3
3.ເນື້ອໃນພື້ນຖານຂອງປັດຊະຍາຈີນ………………………………………………………………….. 4
4.ປັດຊະຍາກາລາຊີກເຢຍລະມັນ…………………………………………………………………….. 4
ບົດທີ 3:ປັດຊະຍາມາກຊິດ
1.ປະຫວັດຫຍໍ້ຂອງປະທານໄກສອນພົມວິຫານ…………………………………………………………. 5
2.ປະຫວັດຫຍໍ້ຂອງທ່ານກາກມາກ
(1818 – 1883)……………………………………………………. 5
3.ປະຫວັດຫຍໍ້ຂອງທ່ານ ເຟດ
ອັງເເກນ (1820 – 1895)……………………………………………….. 5
4.ປະຫວັດຫຍໍ້ຂອງທ່ານວະລາດີເມຍອີເດຍເລນິນ
(1870 – 1924)………………………………………. 6
ບົດທີ 4:ວັດຖຸແລະຈີນໃຈ
1.ຄົນເຮົາສາມາດຮັບຮູ້ໂລກ…………………………………………………………………………… 7
2.ສະຕິ……………………………………………………………………………………………. 7
3.ການພົວພັນລະຫວ່າງວັດຖຸກັບສະຕິ…………………………………………………………………. 8
ບົດທີ 5:ບັນດາກົດເກນພື້ນຖານວິທີສັດຈະວິພາກ
1.ຫຼັກມູນພື້ນຖານກຽ່ວກັບສັດຈະວິພາກ………………………………………………………………. 9
2.ຫຼັກມູນກຽ່ວກັບການຂະຫຍາຍຕົວຂອງສີ່ງແວດລ້ອມແລະປະກົດການ………………………………….. 9
ບົດທີ 6:ບັນດາພື້ນຖານຂອງສັດຈະວິພາກ
1.ກົດເກນ…………………………………………………………………………………………. 11
2.ກົດເກນເອກະພາບແລະຕໍ່ສູ້ດ້ານກົງກັນຂ້າມ…………………………………………………………. 11
3.ຄວາມເປັນເອກະພາບຂອງບັນດາດ້ານກົງກັນຂ້າມ…………………………………………………….. 11
4.ການຕໍ່ສູ້ບັນດາດ້ານກົງກັນຂ້າມ……………………………………………………………………..
11
5.ກົດເກນການຫັນປ່ຽນແຕ່ການປ່ຽນແປງດ້ານປະລີມານກາຍເປັນການປ່ຽນແປງທາງດ້ານຄຸນນະພາບກົງກັນຂ້າມ..12
6.ການພົວພັນລະຫວ່າງປະລີມານແລະຄຸນນະພາບ………………………………………………………12
7.ການປະຕິເສດຊ້ອນປະຕິເສດ………………………………………………………………………12
8.ການປະຕິເສດແບບສັດຈະວິພາກ…………………………………………………………………...12
ບົດທີ 7:ບັນດາມາດຕະເກນພື້ນຖານຂອງສັດຈະວິພາກວັດຖຸນິຍົມ
1.ມາດຕະເກນປັດຊະຍາ……………………………………………………………………………..13
2.ມາດຕະເກນ……………………………………………………………………………………..13
3.ບັນດາຄູ່ມາດຕະເກນມີການພົວພັນກັນ………………………………………………………………13
4.ຈົ່ງຈຳແນນການພົວພັນສັດຈະວິພາກຂອງມາດຕະເກນ…………………………………………………14
ບົດທີ 8:ທິດສະດີຄວາມຮັບຮູ້
1.ທາດແທ້ຂອງຄວາມຮັບຮູ້ແລະທິດສະດີຂອງຄວາມຮັບຮູ້………………………………………………..15
2.ເນື້ອໃນພຶດຕິກຳໃນຂະບວນການວິວັດຂອງຄວາມຮັບຮູ້…………………………………………………15
3.ເນື້ອໃນແລະລັກສະນະຕ່າງໆຂອງສັດຈະວິພາກ………………………………………………………..15
ບົດທີ 9:ທິດສະດີຊົນຊັ້ນແລະກົດເກນຂອງການຕໍ່ສູ້ຊົນຊັ້ນ
1.ຄວາມໝາຍຂອງຊົນຊັ້ນ…………………………………………………………………………..…17
2.ຊົນຊັ້ນມີຕົ້ນກຳເນີດແລະໂຄງສ້າງ…………………………………………………………………....17
3.ບັນດາຮູບການຕໍ່ສູ້ຊົນຊັ້ນ……………………………………………………………………….…..17
4.ບັນດາຊົນຊັ້ນແລະຊົນຄົນໃນລາວ………………………………………………………………..…..18
ບົດທີ 10:ບົດບາດຂອງມະຫາຊົນແລະບຸກຄົນໃນປະຫວັດສາດ
1.ບົດບາດການຕັດສິນຂອງມະຫາຊົນຕໍ່ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງປະຫວັດສາດ……………………………..…..19
2. ບົດບາດຂອງຜູ້ນຳແລະບຸກຄົນໃນປະຫວັດສາດ……………………………………………………..…19
3.ການເສີມຂະຫຍາຍບົດບາດມະຫາຊົນແລະບຸກຄົນຢູ່ໃນສ
ປປ ລາວ……………………………………....19
ບົດທີ 1
ຄວາມຮູ້ທົ່ວໄປກ່ຽວກັບປັດຊະຍາ
1.ລະຫວ່າງວັດຖຸແລະຈິດໃຈອັນໃດມີກ່ອນແລະອັນໃດຕັດສິນ
ລະຫວ່າງວັດຖຸແລະຈິດໃຈແມ່ນວັດຖຸມີກ່ອນແລະວັດຖຸມີອັນຕັດສິນຈິດໃຈຍ້ອນວ່າ
ໂລກນີ້ແມ່ນວັດຖຸທີ່ຄົງຕົວຢ່າງພາວະວິໄສບໍ່ຂື້ນກັບຈິດໃຈຄົນເຮົາແມ່ນພາກສ່ວນໜຶ່ງຂອງໂລກທຳມະຊາດແລະຈິດໃຈຂອງຄົນເຮົາແມ່ນຜະລິດຕະພັນໜຶ່ງທີ່ມີການຈັດ
ຈັດສູງນັ້ນແມ່ນສະໝອງຂອງຄົນເຮົາ.
1.1 ຄົນເຮົາສາມາດຮັບຮູ້ໂລກໄດ້ບໍ
ຄົນເຮົາສາມາດຮັບຮູ້ໂລກໄດ້ແລະຍັງສາມາດດັດສ້າງໂລກໄດ້ມີແຕ່ປະກົດການທີ່ບໍ່ທັນຄົ້ນຄວ້າພົບເທົ່າທີ່ບໍ່ສາມາດຮັບຮູ້ໂລກໄດ້.
2. ປັດຊະຍາ
ແລະ ປະຫວັດສາດແຫ່ງການກໍາເນີດ
ກ. ປັດຊະຍາ
ປັດຊະຍາແມ່ນລະບົບບັນດາທັດສະນະແລະຄວາມສຳນຶກລວມທີ່ສຸດ
ຂອງຄົນເຮົາກ່ຽວກັບໂລກ (ໂລກທຳມະຊາດສັງຄົມແລະຈິນຕະນະການ) ແມ່ນໂລກກະທັດຂອງຊົນຊັ້ນໜຶ່ງ
ຫຼື ກຳລັງຂອງສັງຄົມໃດໜຶ່ງຢ່າງແນ່ນອນ.
ຂ. ປະຫວັດສາດແຫ່ງການກຳເນີດ
ໃນການດຳລົງຊິວິດຂອງຄົນເຮົາໄດ້ພົວພັນກັບໂລກພາວະວິໄສຢ່າງສະນິດແໜ້ນທີ່ສຸດ.ເພື້ອມີຊີວິດຢູ່ຂອງຄົນເຮົາຕ້ອງຕໍ່ສູ້ກັບທຳມະຊາດແລະສັງຄົມໂດຍຜ່ານຂະບວນວິວັດແຫ່ງການຜະລິດແລະການເຄື່ອນໄຫວຂອງຊີວິດສັງຄົມ
ເພື່ອດັດສ້າງໂລກທຳມະຊາດ,ສັງຄົມ,ຕາມຄາມຮຽກຮ້ອງຕ້ອງການ
ແຫ່ງການດຳລົງຊີວິດຂອງສັງຄົມ
ຜ່ານພຶດຕິກຳຕົວຈິງຢູ່ໃນການຜະລິດ,ການເຄື່ອນໄຫວດຳລົງຊີວິດແລະການຊອກຮູ້ທຳມະຊາດສັງຄົມຂອງຄົນເຮົາເປັນເວລາດົນນານ,ຄົນເຮົາກໍສາມາດສະສົມໄດ້ຄວາມຮູ້ກ່ຽວກັບທຳມະຊາດ,ສັງຄົມນັບມື້ນັບຫຼາຍແລະອຸດົມສົມບູນຂື້ນຢ່າງບໍ່ຢຸດຢັ້ງ,ດັ່ງນັ້ນປັດຊະຍາໃນຖານະເປັນລະບົບບັນດາທັດສະນະແລະຄວາມສຳນຶກລວມທີ່ສຸດຂອງຄົນເຮົາກ່ຽວກັບໂລກຈຶ່ງຄ່ອຍໆກຳເນີດຂື້ນແລະຂະຫຍາຍຕົວຢ່າງບໍ່ຢຸດຢັ້ງ.
3. ບັນຫາພື້ນຖານປັດຊະຍາ
ບັນຫາພື້ນຖານປັດຊະຍາແມ່ນ ບັນດາປະກົດການທາງດ້ານວັດຖຸ (ການຄົງຕົວ)
ແລະບັນດາປະກົດການທີ່ຂື້ນກັບສະຕິ (ຈິດໃຈ)
ຂອງຄົນເຮົາເທົ່ານັ້ນວັດຖຸແລະຈິດໃຈແມ່ນສອງມາດຕະເກນທີ່ກວ້າງຂວາງກວ່າໝູ່ທີ່ໃຊ້ເພື້ອຊີ້ບອກເຖິງສອງປະກົດການນັ້ນ.
ກ. ການແກ້ໄຂບັນຫາພື້ນຖານປັດຊະຍາຕາມທັດສະນະວັດຖຸນິຍົມແລະຈິດນິຍົມ
ປັດຊະຍາວັດຖຸນິຍົມຕິດພັນກັບວິທະຍະສາດວັດຖຸແມ່ນມີກ່ອນບັນດາສິ່ງປະກົດການທີ່ເຮົາຮູ້ແລະເຫັນໄດ້ນັ້ນພຽງແຕ່ແມ່ນການສັງລວມບັນດາຄວາມຮູ້ສຶກດ້ວຍອິນຊີຂອງຄົນເຮົາເທົ່ານັ້ນ.ປັດຊະຍາວັດຖຸຈິຕະນິຍົມພົວພັນກັບສາດສະໜາແລະຜະລິດຕະພັນຂອງມັນສະໝອງຍ້ອນຈິດໃຈສຳບູນນີ້ຄົງຕົວຂະຫຍາຍຕົວຈຶ່ງສ້າງໂລກທຳມະຊາດແລະສ້າງມະນຸດຂື້ນຢູ່ພື້ນໜ້າໂລກນີ້.
3. ເປົ້າໝາຍຄົ້ນຄ້ວາປັດຊະຍາ
ເປົ້າໝາຍຄົ້ນຄ້ວາປັດຊະຍາແມ່ນຄົ້ນຄ້ວາເຖິງບັນດາກົດເກນລວມທີ່ສຸດການເຄື່ອນເໜັງການຂະຫຍາຍຕົວຂອງໂລກທຳມະຊາດສັງຄົມແລະຈິຕະນາການບົນພື້ນຖານການແກ້ໄຂບັນຫາພື້ນຖານປັດຊະຍາຢ່າງຖືກຕ້ອງ.
o ຕ້ອງຮ່ຳຮຽນປັດຊະຍາ
ເຮັດໃຫ້ທຸກຄົນຮັບຮູ້ແຫ່ງການກຳເນີດ, ການພັດທະນາຂອງໂລກທຳມະຊາດສັງຄົມຢ່າງຖືກຕ້ອງແລະຊອກຫາສ່ອງທາງເພື່ອດຳເນີນການດັດສ້າງໂລກບົນພື້ນຖານວິທີວິທະຍາສາດ ຄົ້ນຄ້ວາຫາຂໍ້ຂັດແຍ່ງຂອງບັນຫາຕ່າງໆໃນຊີວິດປະຈຳວັນແລະໃຊ້ວິທີ່ການອັນສອດຄ່ອງເພື່ອແກ້ໄຂບັນຫາຂໍ້ຂັດແຍ່ງດັ່ງກ່າວໃຫ້ຖືກຕອ້ງຕາມກົດເກນແລະຍົກລະດັບທິດສະດີໂດຍໃຫ້ຕິດພັນກັບພຶດຕິກຳແລະສ້າງທັດສະນະອັນຖືກຕ້ອງໃນການດຳລົງຊີວິດ.
ບົດທີ 2
ປັດຊະຍາກ່ອນມາກເລນິນ
1. ໃນເງື່ອນໄຂການກໍາເນີດຂອງປັດຊະຍາເກຣັກບູຮານ
ແລະວັດຖຸພື້ນຖານ
ກ.
ເງື່ອນໄຂກໍາເນີດຂອງປັດຊະຍາ
ປັດຊະຍາເກຣັກບູຮານກຳເນີດຂື້ນໃນເງື້ອນໄຂແບບວິທີການຜະລິດຍຶດຈ່ອງຂ້າທາດໄດ້ປະກົດການຂື້ນກວ່າໝູ່ໃນປະເທດເກຣັກ.ບາບີໂລນ.ເມືອ
4000 ປີກ່ອນ ຄ.ສ ຄຽງຄູ່ກັບການຂະຫຍາຍຕົວ ການຜະລິດບັນດາໜໍ່ແໜ່ງແນວຄິດທາງດ້ານປັດຊະຍາ,ວິທະຍາສາດ,ທຳມະຊາດ ແລະ ວັດທະນະທຳ ກໍ່ຄ່ອຍປະກົດຕົວຂື້ນໃນນັ້ນໜໍ່ແໜ່ງແນວຄິດວັດຖຸນິຍົມກໍ່ປະກົດຕົວຂື້ນແຕ່ໄປພ້ອມກັບການກຳເນີດແລະການຕໍ່ສູ້ເພື່ອດັບມອດແນວຄິດວັດຖຸນິຍົມ.
ຂ. ວັດຖຸພື້ນຖານ
-
ວັດຖຸພື້ນຖານຂອງໂລກປະກອບສ້າງດ້ວຍນໍ້າ
-
ວັດຖຸພື້ນຖານຂອງໂລກປະກອບສ້າງດ້ວຍໄຟ
-
ວັດຖຸພື້ນຖານຂອງໂລກປະກອບສ້າງດ້ວຍທາດອາຍ
(ອາກາດ)
-
ວັດຖຸພື້ນຖານຂອງໂລກປະກອບສ້າງດ້ວຍປະລະມະນູນ
ວັດຖຸແມ່ນປະກອບດ້ວຍປະລະມະນູນ,ປະລະມະນູນບໍ່ສາມາດແບ່ງໄດ້ອີກປະລະມະນູນເປັນຫົວໜ່ວຍສຸດທ້າຍ.ໂດຍຍຶດໝັ້ນທັດສະນະວັດຖຸນິຍົມແລະວິທີວິພາກທ່ານໃຫ້ທັດສະນະວ່າສັດຈະທຳມີລັກສະນະລະອຽດຈຶ່ງຈະພົວພັນກັບເງື່ອນໄຂອັນລະອຽດຂອງເປົ້າໝາຍແຫ່ງຄວາມຮັບຮູ້.
2.
ເນື້ອໃນພື້ນຖານຂອງປັດຊະຍາອິນເດຍ
ປັດຊະຍາອິນເດຍກຳເນີດຂື້ນໃນສະໄໝພະເວດປະມານ 1800ປີກ່ອນ ຄ.ສ
ຕໍ່ມາໄດ້ປັບປຸງປັດຊະຍາພະເວດເປັນປັດຊະຍາອຸປະຕິສັດປະມານ 600ປີກ່ອນ ຄ.ສ
ຫຼັງຈາກນັ້ນຈຶງເກີດມີປັດຊະຍາສອງລະບົບຄື:
-
ປັດຊະຍາກຸ່ມຮັບຮູ້ອິດທິພົນພະເວດມີ:ປັດຊະຍານະຢາຍ,ປັດຊະຍາໄວເສຊິກ,ປັດຊະຍາສາງຂະຍະ.
-
ປັດຊະຍາທີບໍ່ຂື້ນກັບອິດທິພົນພະເວດເຊິ່ງມີປັດຊະຍາຈາລະວາກ,ປັດຊະຍາເຊນ,ປັດຊະຍາພຸດທະຊາດສະໜາ.
3.ເນື້ອໃນພື້ນຖານຂອງປັດຊະຍາຈີນ
ພື້ນຖານທິດສະດີຂອງທ່ານແມ່ນການນຳໃຊ້ທຳມະຄະຕິ(ທິດສະດີເຕົ້າ)ເພື້ອອະທິບາຍໂລກທ່ານເວົ້າວ່າຕົ້ນກຳເນີດທຸກສິ່ງທຸກຢ່າງແມ່ນ(ເຕົ້າ)ເຕົ້າຄົງຕົວຕະຫຼອດການ,
ບໍ່ມີເບື້ອງຕົ້ນ, ບໍ່ມີສຸດທ້າຍວິຍານຂອງມະນຸດຢູ່ທີ່ເຕົ້າການຕາຍແມ່ນການກັບຄືນໄປຫາເຕົ້າ,ທຸກສິ່ງທຸກຢ່າງລວ້ນແຕ່ເກີດມາຈາກເຕົ້າເທົ່ານັ້ນ,ປັດຊະຍາຂົງຈື
(551-479ກ່ອນ ຄ ສ) ຂົງຈືເອົາໃຈໃສ່ທາງດ້ານຈັນຍາສາດ.ການເມືອງແຕ່ບໍ່ໄດ້ເອົາໃຈໃສ່ທາງດ້ານປັດຊະຍາເສົາຈື່ທຸກສິ່ງທຸກຢ່າງລ້ວນແຕ່ປະກອບດ້ວຍດ້ານກົງກັນຂ້າມ,ດ້ານທີ່ກົງກັນຂ້າມສາມາດແລກປ່ຽນກັນ.
ປັດຊະຍາຂົງຈື່:ດ້ານຈັນຍາສາດກຳນົດຫຼັກຈັນຍາສາດ 5 ປະການຄື:
ຄວາມເມດຕາ,ມີທຳມະ,ມີຄວາມເໝາະສົມ,ມີຄວາມຮູ້ຮອບ,ຄວາມເປັນຜູ້ເຊື້ອຖື.ດ້ານການເມືອງມີຫຼັກປົກຄອງ 3ປະການຄື:
-
ປະຊາຊົນມີອາຫານພຽງພໍ,ມີຊີວິດເປັນຢູ່ດີ
-
ມີກອງທັບພຽງພໍສຳລັບປົກປັກຮັກສາປະເທດຊາດຂອງຕົນ
-
ປະຊາຊົນມີຄວາມໄວ້ເນື້ອເຊື່ອໃຈຜູ້ປົກຄອງຕ້ອງໃຫ້ການສຶກສາແກ່ປະຊາຊົນ.
4.ປັດຊະຍາກາລາຊິກເຢຍລະມັນ
ກ. ເງື່ອນໄຂການກໍາເນີດຂອງປັດຊະຍາກາລາຊິກເຢຍລະມັນ
·
ການກຳເນີດໃນເງື່ອນໄຂສະພາບແວດລ້ອມ
·
ເງື່ອນໄຂທາງດ້ານເສດຖະກິດ-ສັງຄົມໃນຍຸກສະໄໝນາຍທຶນຂະຫຍາຍຕົວ
·
ບັນດານັກປັດຊະຍາເຍຍລະມັນທີ່ເປັນຕົວແທນ.
ບົດທີ 3
ປັດຊະຍາມາກຊິດ
1.ປະຫວັດຫຍໍ້ຂອງ ປະທານ ໄກສອນ ພົມວິຫານ
ທ່ານ ໄກສອນ ພົມວີຫານ ເກີດເມືອວັນທີ່13.12.1920 ທີ່
ບ້ານ( ນາເຊງ ເມືອງຄັນທະບູລີ, ແຂວງສະຫວັນນະເຂດ
ເມື່ອທ່ານໄດ້ອາຍູ 7 ປີ
ທ່ານໄດ້ເຂົ້າໂຮງຮຽນປະຖົມພາສາລາວທີ່ບ້ານເໜືອ (ບ້ານໄຊຍະພູມ )ແລະ
ຕໍ່ມາໄດ້ເຂົ້າຮຽນຢູ່ໂຮງຮຽນປະຖົມພາສາຝຣັ່ງບ້ານໃຕ້ ບ້ານທ່າແຮ່
)ເມື່ອທ່ານໄດ້ຮຽນຈົບປະຖົມ ໃນປີ 1934 ທີ່ແຂວງສະຫວັນນເຂດ
ແລ້ວທ່ານໄດ້ໄປຮຽນຕໍ່ຢູ່ໂຮງຮຽນວິທະຍາໄລເຕັກໂຕຣາທີ່ນະຄອນຫລວງຮ່າໂນຍ
ປະເທດຫວຽດນາມ ,ເມື່ອຮຽນຈົບວິທະຍາໄລໃນປີ
1942
ທ່ານໄດ້ເສັງເຂົ້າວິທະຍາໄລສາຂາວິຊາການແພດ, ເມື່ອ ທ່ານໄກສອນ
ພົມວິຫານ ເຂົ້າສູ່ປິ 1944
ໄດເຂົ້າເປັນສະມາຊິກສະມາຄົມຊາວໜູ່ມກູ້ຊາດຫວຽດນາມວັນທີ່ 20
ມັງກອນ
1949
ປະທານ ໄກສອນ ໄດ້ປະກາດສ້າງຕັ້ງກອງທັບລາວອິດສະຫຼະຂື້ນ ແລະ
ໄດ້ກາຍເປັນວັນສ້າງຕັ້ງກອງທັບປະຊາຊົນລາວ, ມາຮອດເດືອນ ສິງຫາ ປີ
1950 ທ່ານ ພ້ອມດ້ວຍຜູ້ແທນ 120 ຄົນ
ໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມກອງປະຊູມໃຫ່ຍແນວລາວຕໍ່ຕ້ານທົ່ວປະເທດຢູ່ແຂວງ ຕວຽນກວາງ,
ມາຮອດເດືອນ ກັນຍາ ປີ 1969 ທ່ານໄດ້ຊື້ນຳການໂຈມຕີ
ຍາດເອົາບໍລິເວນທົ່ງໄຫຫີນຄືນ ແລະ
ມາຕີຕ້ານບັ້ນເຄື່ອນທັບຂອງສັດຕູເຊິງເປັນບັ້ນເຄື່ອນທັບທີ່ໃຫ່ຍກ່ວາໝູ່
ຂອງອາເມລິກາ ວັນທີ່ 18 ກໍລະກົດ ປີ 1977 ທ່ານໄດ້ເຂົ້າ ຮ່ວມເຊັນສັນຍາມິດຕະພາບລະຫວ່າງລາວຫວຽດນາມ
ທີ່ເປັນນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ, ຈົນມາຮອດວັນທີ່ 21 ເດືອນ
ພະຈິກ ປີ 1992 ທ່ານໄດ້ເສຍຊີວິດ
2.ປະຫວັດຫຍໍ້ຂອງ ທ່ານ ກາກມາກ (1818 – 1883)
ທ່ານກາກມາກ ເກີດເມືອວັນທີ່ 5.5.1818
ທີ່ລັດປາລຸດຊີ(ຝຣັ່ງແມ່ນນ້ຳໄຮ)ໃນຄອບຄົວມີຖານະ ວັດທະນະທຳດີ,ພາຍຫຼັງສຳເລັດການສຶກສາຊັ້ນມັດທະຍົມຕອນປາຍທີ່ເມື່ອຕີຮເຮີແລ້ວ, ທ່ານກາກມາກໍ່ໄດ້ເຂົ້າຮຽນຕໍ່ວິທະຍາໄລ " ແລກແລ້ງ " ໃນຂະແໜ່ງກົດໝາຍປີ 1841 ທ່ານ ກາກມາໄດ້ປ້ອງກັນ ວິທະຍານິຍົມປະລິຍາເອກ
ເດືອນ ຕຸລາ ປີ 1842 ມາກ ໄດ້ເດີນທາງໄປປາຣີ ເພື່ອພີມຈຳໜ່າຍເອກະສານ " ຮາດີການ " (
ວາລະສານລາຍປີຂອງຝຣັ່ງ - ເຢຍລະມັນ ) ປີ 1844 ທ່ານ ອັງແກນເດີນທາງໄປປາຣີ
ເພື່ອພົບກັບທ່ານ ກາກມາກ ແລະ ໃນທີ່ສຸດ ທ່ານ
ກາກມາກໄດ້ຖຶກກົດດານຈາກລັດຖະບານເຢຍລະມັນໃຫ້ຍົກຍ້າຍຈາກປາຣີໄປຢູ່ບຣຸກໄຫວ " ສະຫະພັນຄອມມູນິດ"ພາຍຫຼັງປາຣີຖຶກປະຣາໄຊ ລົງໃນວັນທີ່
28.5.1817 ຫຼັງຈາກນັ້ນກອງປະຊູມໃຫ່ຍຂອງສາກົນທີ່ 1 ສະໄໝທີ່ 2
ໄດ້ສ້າງຕັ້ງຂື້ນ ທ່ານກາກມາກ ໄດ້ກັບຄືນໄປລອນດອນປະເທດອັງກິດ ແລະ
ຢູ່ທີ່ນັ້ນຈົນຮອດວັນທີ 17.3.1883.
3.ປະຫຍໍ້ຂອງ ທ່ານ ຟ ອັງແກນ ( 1820- 1895).
ທ່ານ
ຟະຣິຣິກ ອັງແກນ ເກີດເມືອວັນທີ່ 28.11.1820 ທີ່ເມືອງບາຣແມນ ປະເທດເຢຍລະມັນ ປີ 1837 ທ່ານອາຍຸໄດ້ 17 ປີ ທ່ານ ຟ ອັງແກນ
ໄດ້ເຂົ້າຮຽນວິຊາການຄ້າແຕ່ໃນເວລາຕົວຈິງທ່ານບໍ່ເອົາໃຈໃສ່ພໍເທົ່າໃດ
ເວລາສ່ວນຫຼາຍໃຊ້ເຂົ້າໃນການຄົ້ນຄ້ວາວິທະຍາສາດສັງຄົມເຊັ່ນ: ວັນນະຄະດີ, ພາສາຕ່າງປະເທດ,
ປະຫວັດສາດ ແລະ ອື່ນໆ. ທ້າຍປີ 1842 ທ່ານ ຟ ອັງແກນໄດ້ເດີນທາງໄປເມືອງແຊດເຕີ
ປະເທດອັງກິດເພື່ອເຝິກງານກ່ຽວກັບວຽກງານການຄ້າ.
ປີ 1847
ທ່ານ ຟ ອັງແກນ ພ້ອມກັບ ທ່ານ ກາກມາກສ້າງຕັ້ງສາກົນທີ່ I ທີ່ລອນດອນວັນທີ່
14.7.1889 ສາກົນທີ່ IIໄດ້ສ້າງຕັ້ງທີ່ນະຄອນປາຣີ ທ່ານຟ
ອັງແກນ ໄດ້ກາຍເປັນຜູ້ນຳສາກົນ, ທ່ານ ຟ ອັງແກນ
ມີຜົນງານອັນໃຫ່ຍຫລວງທາງດ້ານວິທະຍາສາດ ທ່ານ ໄດ້ຂຽນບົດນິພົມນ້ອຍ-
ໃຫ່ຍຫລາຍບົດຮ່ວມກັບ ທ່ານ ກາກມາກ ປີ 1877 – 1878 ທ່ານ ຟ ອັງແກນຂຽນປື້ມຊື່ວ່າ ຕ້ານດຸຍສິງ
ເພື່ອຕ້ານກັບທິດສະດີດຸຍລິງ ທ່ານ ຟ ອັງແກນ ຕ້ອງໃຊ້ເວລາຄົ້ນຄ້ວາວິທະຍາສາດ
ແລະ ຂຽນເຖິງ 8 ປີ.
4.ປະຫວັດຫຍໍ້ຂອງທ່ານ ວະລາດີ ເມຍອິເດຍ ເລນິນ
(1870 – 1924).
ທ່ານ ເລນິນ ເກີດເມືອວັນທີ່ 22.4.1870
ທີ່ເມືອງ " ຊິມບຽກສະກິ "ປະຈູບັນແມ່ນເມືອງ" ອູລິອານົມ "ແຄມຝຣັ່ງຊ້າຍຂອງແມ່ນໍ້າໂວນກາ, ຕອນລູມຂອງເມືອງ " ກາຊານ " ພໍ່ແມ່ເປັນປັນຍາຊົນທີ່ກ້າວ
ໜ້າປີ 1887 ໄດ້ເຂົ້າຮຽນຢູ່ມະຫາວິທະຍາໄລ " ກາຊານ " ໃນຂະແໜ່ງກົດໝາຍແຕ່ບໍ່ທັນຈົບພັດຖຶໄລ່ອອກຈາກໂຮງຮຽນ
ປີ 1891 ໄດ້ເຂົ້າສອບເສັງວິຊາ ກົດດໝາຍຢູ່ມະຫາວິທະຍາໄລເປເຕັງບວກ
ໄດ້ຢ່າງງ່າຍດາຍທັງໄດ້ຮັບໃບປະກາດກຽດຕິຍົດອັນ 1 ປີ1892 ທ່ານ
ເລນິນໄດ້ກໍ່ສ້າງສະໂມສອນມັກມາກຊິດໜ່ວຍທຳອິດທີ່ເມືອງຊາມາລາ
ຕໍ່ມາໄດ້ເຄື່ອນໄຫວປະຕິວັດຢູ່ເມືອງເປເຕກບວກ, ປີ
1895 ທ່ານເລນິນໄດ້ເດີນທາງໄປຕ່າງປະເທດ ໂດຍໄດ້ຮັບພາລະ
ຈາກຊາວນາມາກຊິດເປເຕກບວກ ໄປຕິດຕໍ່ພົວພັນກັບກກຸ່ມ"ປົດປ່ອຍແຮງງານ" ແລະເພື່ອໄປສຶກສາເບິ່ງຂະບວນກຳມະກອນໃນເອີລົບຕາເວັນຕົກ,
ວັນທີ່ 29.1.1900
ທ່ານເລນິດໄດ້ພົ້ນອອກຈາກການເນລະເທດແລ້ວກັບຄືນໄປເຕກບວກ ເພື່ອສືບທອດຕໍ່ການປະຕິວັດ,
ວັນທີ່ 17.7.1900 ຈົນຮອດ ເດືອນ 4 ປີ 1917 ແມ່ນໄລຍະເວລາທີ່
ທ່ານ ເລນິນ ດໍາລົງຊີວິດ ແລະ ເຄື່ອນໄຫວຢູ່ ຕ່າງປະເທດ
ເພື່ອພາລະກິດປະຕິວັດຂອງຊົນຊັ້ນກຳມະກອນລັດເຊຍ ແລະ ກຳມະກອນ ແມ່ນໄລຍະ
ການຕໍ່ສູ້ ແລະ ນຳພາຂອງພັກສັງຄົມປະຊາທິປະໄຕ ກຳມະກອນລັດເຊຍ.
ພາຍຫລັງການປະຕິວັດ ປະຊາທິປະໄຕນາຍທືນໃນ ເດືອນ ກູມພາ ປີ 1917
ໄດ້ຮັບໄຊຊະນະ ແລະ ການສ້າງລັດຖະບານຊົ່ວຄາວຂອງຊົນຊັ້ນນາຍທືນ
ໃນລັດເຊຍແລ້ວ ທ່ານ ເລນິນ ກໍ່ໄດ້ກັບມາປະເທດຊາດ ໃນວັນທີ່ 3.4.1917
ເພື່ອນຳພາການປະຕິວັດສັງຄົມ ເດືອນ ຕຸລາ ປີ 1917 ດ້ວຍຕົນເອງ.
ພາຍຫລັງມະຫາປະຕິວັດສັງຄົມນິຍົມ ເດືອນ ຕຸລາ ປີ 1917 ທ່ານ ເລນິນ
ໄດ້ນຳພາໃນການສ້າງຕັ້ງລັດພະເດັດກຳມະຊີບ
ສ້າງຕັ້ງລະບອບພະເດັດກຳມະຊີບພາຍໃຕ້ການນຳພາຂອງພັກກອມມູນິດນຳພາປະຊາຊົນໂຊວຽດ
ຕ້ານສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ່ I ແລະ ແກ້ໄຂບັນຫາຕ່າງໆຂອງອຳນາດລັດແບບໃໝ່.
ທ່ານ ເລນິນໄດ້ສ້າງຕັ້ງສາກົນທີ່ II ຂື້ນໃນວັນທີ່
2.3.1919 ທີມົດສະກູ ເພື່ອສືບທອດພາລະກິດປະຕິວັດຂອງສາກົນທີ່ I,II ຢູ່ໃນເງື່ອນໄຂ ປະຫວັດສາດໃໝ່, ທ່ານ ເລນີນ
ເປັນຜູ້ສືບທອດພາລະກິດຂອງ ທ່ານ ກາກມາກ ແລະ ທ່ານ ອັງແກນ, ໃນການເສີມຂະຫຍາຍ ລັດທິມາກ
ຢ່າງປະດິດສ້າງຂ້ືນເຂົ້າການປະຕິວັດລັດເຊຍແຕ່ປີ 1810 – 1924
ທັດສະນະປະດິດສ້າງຂອງເພີ່ນສະແດງໃຫ້ເຫັນຢູ່ບົດນິພົນຄົບຊູດທຳອິດໃນປື້ມ
ເພື່ອນຂອງປະຊາຊົນແມ່ນຫຍັງ ຈະຕໍ່ສູ້ຕ້ານກັບນັກສົງຄາມປະຊາທິປະໄຕ.
ບົດທີ່ 4
ວັດຖຸ ແລະ ຈິດໃຈ
1.ຄົນເຮົາສາມາດຮັບຮູ້ໂລກ
ຄົນເຮົາສາມາດຮັບຮູ້ໂລກໄດ້ຜ່ານທາງອິນຊີທັງ
5 ຄື:
-
ຫູ:
ເຮົາສາມາດເອົາໄວ້ຟັງສຽງທຸກສິ່ງທີ່ເກີດຂື້ນໃນແຕ່ລະມື້.
ຕົວຢ່າງ: ຟັງສຽງຄົນ, ຟັງສຽງເພັງ ແລະສຽງອື່ນໆ.
-
ຕາ:
ເອົາໄວ້ເບິ່ງສິ່ງຕ່າງໆ
ຕົວຢ່າງ: ເບິ່ງຄົນ,ເບິ່ງດອກໄມ້...ເຮົາຮູ້ສຶກໄດ້ວ່າເປັນຕາໜ້າເບິ່ງແລະບໍ່ເປັນຕາໜ້າເບິ່ງ
-
ດັງ:
ເອົາໄວ້ດົມກິ່ນ
ຕົວຢ່າງ: ດົມນ້ຳຫອມ.ດົມດອກໄມ້ ເຮົາຮູ້ສຶກວ່າກິ່ນນັ້ນມັນເປັນກິ່ນແນວໃດ
-
ລີ້ນ:
ລີ້ນເອົາໄວ້ຊີ້ມລົດຊາດ
ຕົວຢ່າງ: ເຮົາກິນສົ້ມເຮົາກໍ່ຈະຮູ້ວ່າມັນສົ້ມ.
-
ຜິວໜັງ:
ເຮົາສາມາດເອົາໄວ້ສຳພັດ
ຕົວຢ່າງ: ສຳພັດອາກາດວ່າມື້ນີ້ຮູ້ສຶກແນວໃດວ່າຮ້ອນຫຼືໜາວ
-
ສະຕິແມ່ນ:
ບັນດາເຄືອນເໜັງທັງໝົດທາງດ້ານຈິດໃຈຂອງຄົນແມ່ນສິ່ງທີ່ຄົງຕົວໄດ້ມັນແມ່ນວິນຍານຂອງຄົນເຮົາມັນຈະອອກຈາກຮ່າງກາຍຂອງຄົນເຮົາທີ່ຕາຍໄປແລ້ວ.
2.ສະຕິ
ສະຕິເກີດມາຈາກ
4 ປັດໃຈຄື:
-
ເກີດມາຈາກການອອກແຮງງານ: ຜ່ານການອອກແຮງງານຂອງຄົນເຮົາເປັນເວລາດົນນານຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ຄົນເຮົາອຸດົມສົມບຸນຂື້ນ.
-
ເກີດມາຈາກໂລກພາວະວິໄສ: ໂລກພາວະວິໄສສ່ອງແສງເຂົ້າໃນມັນສະໝອງຂອງຄົນເຮົາພາໃຫ້ເກີດມີສະ
-
ເກີດມາຈາກກະໂຕມັນສະໝອງຂອງຄົນເຮົາ:ມັນສະໝອງຂອງຄົນເຮົາແມ່ນສູນກາງວິຊາການເຄືອນໄຫວຂອງຄົນ.
-
ເກີດມາຈາກຄຳເວົ້າ: ພາສາຄຳເວົ້າແມ່ນເປືອກຂອງສະຕິ.
3.ການພົວພັນລະຫວ່າງວັດຖຸກັບສະຕິ
ວັດຖຸແລະສະຕິມີການພົວພັນກັນຢ່າງສະໜິດແໜ້ນໃນນັ້ນວັດຖຸຕັດສິນສະຕິ(ຈິດໃຈ)ແຕ່ເມື່ອສະຕິເກີດຂື້ນມັນກໍ່ມີບົດບາດກະທົບຄືນຕໍ່ວັດຖຸຢ່າງຕັ້ງໜ້າບົດບາດຂອງສະຕິ(ຈິດໃຈ)ເນື້ອແທ້ແມ່ນບົດບາດຂອງຄົນ
ຕົວຢ່າງ: ຄົນສະຕິບໍ່ດີເຮັດຫຍັງກໍ່ບໍ່ເປັນ
ນັ້ນມັນສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າກະທົບກັບວັດຖຸໂດຍກົງ ດັ່ງນັ້ນ:
ທາດແທ້ຂອງສະຕິແມ່ນການສ່ອງແສງຕົວຈິງພາວະວິໄສແຕ່ແມ່ນຮູບການສ່ອງແສງສູງສຸດທີ່ມີລັກສະນະສັງເຂບແລະຕື່ນຕົວ
ມີແຕ່ຄົນເຮົາເທົ່ານັ້ນຈິ່ງມີສິ່ງດັ່ງກ່າວ ສັດເດຍລະສານແມ່ນບໍ່ມີ
ບົດທີ 5
ບັນດາກົດເກນພື້ນຖານຂອງວິທີສັດຈະວິພາກ
1.ຫຼັກມູນພື້ນຖານກ່ຽວກັບສັດຈະວິພາກ
ຫຼັກມູນພື້ນຖານກຽ່ວກັບສັດຈະວິພາກມີ
2 ຫລັກມູນຄື:
-
ຫລັກມູນການພົວພັນທົ່ວໄປຂອງສິ່ງວັດຖຸແລະປະກົດການ
ການພົວພັນທົ່ວໄປແມ່ນ: ການຜູກມັດກັນກະທົບເຊິ່ງກັນແລະກັນຂື້ນຕໍ່ກັນ.ອັນນີ້ເອົາອັນອື່ນເປັນເງືອນໄຂເພືອການຄົງຕົວຂອງຕົນ
ຖ້າອັນນີ້ມີການປຽ່ນແປງກໍ່ຈະເຮັດໃຫ້ອັນອື່ນມີການປຽ່ນແປງໄປນຳ.
ການພົວພັນຂອງສິ່ງວັດຖຸແລະປະກົດການສະແດງອອກຢູ່ໃນກາລະເທສະການສະແດງອອກໃນກະລະ(ເວລາ)
ແມ່ນການກະທົບເຊິ່ງກັນແລະກັນ ຂື້ນຕໍ່ກັນໃນຂະບວນວິວັດຢູ່ໃນໄລຍະແຫ່ງການຂະຫຍາຍຕົວທີ່ແຕກຕ່າງກັນຂອງບັນດາສິ່ງວັດຖຸແລະປະກົດການສະແດງອອກທາງດ້ານເທສະ(ສະຖານທີ່)
ແມ່ນການກະທົບເຊິ່ງກັນແລະກັນລະຫວ່າງວັດຖຸແລະປະກົດການຢູ່ໃນທີ່ຕັ້ງຕ່າງກັນ.
v
ການພົວພັນ ແລະ ຄຸນປະໂຫຍດຂອງມັນ.
ບັນດາສິ່ງວັດຖຸ ແລະ ປະກົດການຢູ່ໃນໂລກພາວະວິໄສມີຫຼາຍຮູບຫຼາຍສີທີ່ແຕກຕ່າງກັນ.ມັນມີຄຸນປະໂຫຍດຕ່າງກັນມັນກຳເນີດຂື້ນໃນເງື່ອນໄຂແລະສະພາບແວດລ້ອມຕ່າງກັນດັ່ງນັ້ນຈິ່ງມີກັນພົວພັນກັນເຊັ່ນ:
-
ການພົວພັນພາບໃນ ແລະ ການພົວພັນພາຍນອກ
-
ການພົວພັນທາງກົງ ແລະ ທາງອ້ອມ
-
ການພົວພັນທາດແທ້ ແລະ ບໍ່ແມ່ນທາດແທ້
-
ການພົວພັນລະຫວ່າງອັນລວມ ແລະ ອັນສະເພາະ
2.ຫຼັກມູນກ່ຽວກັບການຂະຫຍາຍຕົວຂອງສິ່ງວັດ ແລະ ປະກົດການ
ການຂະຫຍາຍຕົວແມ່ນ:
ການຫັນປ່ຽນຂອງສິ່ງວັດຖຸແລະປະກົດການທີ່ກ່າວຂື້ນແຕ່ສູງຫາຕໍ່າ.ແຕ່ອັນງ່າຍດາຍໄປຫາອັນສັບສົນ
ຕົວຢ່າງ: ການປ່ຽນແປງແລະການຂະຫຍາຍຕົວຂອງຄົນແຕ່ນ້ອຍຫາໃຫ່ຍຄວາມແຕກຕ່າງລະຫວ່າງການເຄືອນເໜັງ
ແລະ ການຂະຫຍາຍຕົວ.
ການເຄືອນເໜັງແມ່ນການປ່ຽນແປງທີ່ເວົ້າລວມ:
ໝາມຄວາມວ່າແມ່ນການປ່ຽນແປງໄປຕາມທິດທີ່ກ້າວຂື້ນ ຫຼື ຕາມທິດລົງຄ້ອຍຖ້ອຍຫລັງຂອງວັດຖຸ
ແລະ ປະກົດການ.
ຕົວຢ່າງ: ການລະເມີດລະບຽງກົດໝາຍການຂະຫຍາຍຕົວແມ່ນ:
ການເຄືອນເໜັງໄປຕາມທ່າອຽງທີ່ແນ່ນອນມີລັກສະນະກ້າວຂື້ນເທົ່ານັ້ນ.
ຕົວຢ່າງ:
ປະເທດຊາດເຮົາແຕ່ກ່ອນຍັງບໍ່ທັນຈະເລີນມາຮອດປະຈຸບັນປະເທດຊາດເຮົາໄດ້ມີການພັດທະນາ ແລະ
ຂະຫຍາຍຕົວຈະເລີນຂື້ນເທື່ອລະກ້າວ.
ບົດທີ 6
ບັນດາພື້ນຖານຂອງວິທີສັດຈະວິພາກ
1.
ກົດເກນ
ກົດເກນ ແມ່ນການພົວພັນທາດແທ້ແນ່ນອນຈຳເປັນມີຫລັກສະນະປົກກະຕິຊ້ຳໄປຊ້ຳມາຂອງບັນດາສິ່ງວັດຖຸ
ແລະ ປະກົດການສິ່ງດັ່ງກ່າວເຫຼົ່ນນັ້ນມີການປ່ຽນແປງໄດ້ຍາກ.
ຕົວຢ່າງ:
ກົດເກນຂອງມະນຸດມີ ເກີດ ແກ່ ເຈັບແລະຕາຍການພົວພັນກົດເກນແມ່ນ: ບັນດາວັດຖຸແລະປະກົດການພົວພັນທີ່ສຸດແຕ່ກໍ່ບໍ່ແມ່ນວ່າການພົວພັນອັນໃດກໍ່ເປັນກົດເກນໄດ້ໝົດ.
ມີແຕ່ການພົວພັນທີ່ເປັນທາດແທ້ພາຍໃນທ່າອຽ່ງຂະໝາດຕົ້ນຕໍຂອງສິ່ງວັດຖຸແລະປະກົດການທີເປັນກົດເກນ.
2. ກົດເກນເອກະພາບ ແລະ ຕໍ່ສູ້ລະຫວ່າງດ້ານກົງກັນຂ້າມ.
ກົດເກນເຫ໌່ານີ້ມີບົດບາດເປີດຊ່ອງທາງໃຫ້ແກ່ຕົ້ນກຳເນີດ
ແລະ ເປັນກຳລັງໝູນຢູ່ພາຍໃນ ເຮັດໃຫ້ສິ່ງວັດຖຸແລະປະກົດການມີການຂະຫຍາຍຕົວ.
ຕົວຢ່າງ:
ພໍ່ແມ່ ຜິດຖ່ຽງກັນແຕ່ໃນທີ່ສຸດກໍ່ຍັງເອກະພາບກັນ
ບັນດາກົງກັນຂ້າມເວລາໃດກໍ່ມີທ່າຂະຫຍາຍຕົວກົງກັນຂ້າມກັນປະທະກັນ, ປະຕິເສດກັນກຳຈັດຜັດປ່ຽນເຊິ່ງກັນແລະກັນບັນຫາດັ່ງກ່າວໃນປັດຊະຍາເອີ້ນວ່າ: ບັນດາກົງກັນຂ້າມກັນ.
3.ຄວາມເປັນເອກະພາບຂອງບັນດາດ້ານກົງກັນຂ້າມ
ໃນສິ່ງວັດຖຸແລະປະກົດການໜຶ່ງໆລ້ວນແຕ່ປະກອບດ້ອຍຫຼາຍດ້ານປັດໃຈທີແຕກຕ່າງກັນແຕ່ໃນນັ້ນມີສອງດ້ານທີເປັນໃຈພື້ນຖານກ່ວາໝູ່ບັນດາດ້ານຕ່າງໆ
ເຫຼົ່ານັ້ນມີຜົນກະທົບເຊິ່ງແລະກັນ,ຜູກມັດກັນສະເໝີ,ດ້ານນີ້ຖືເອົາດ້ານອື່ນເພື່ອເປັນເງືອນໄຂໃຫ້ແກ່ການຄົງຕົວຂອງຕົນເອງ.
4.ການຕໍ່ສູ້ບັນດາດ້ານກົງກັນຂ້າມ
ທຸກສິ່ງວັດຖຸແລະປະກົດການລ້ວນແຕ່ບັນຈຸສອງດ້ານທີ່ກົງກັນຂ້າມກັນ,ບັນດາດ້ານກົງກັນຂ້າມກັນ ມີການກະທົບເຊິ່ງກັນແລະກັນ,ປະທະກັນ,ຈຳກັດກັນ,ປະຕິເສດຕໍ່ກັນ,ຜັນປ່ຽນເຊິ່ງກັນແລະກັນ,ອັນນີ້ເຮັດໃຫ້ອັນອື່ນປ່ຽນແປງແລະຂະຫຍາຍຕົວຈາກຮູບຮ່າງນີ້ໄປສູ່ຮູບຮ່າງອື່ນ
5. ກົດເກນການຫັນປ່ຽນແຕ່ການປ່ຽນແປງດ້ານປະລິມານກາຍເປັນການປ່ຽນແປງທາງດ້ານຄຸນນະພາບກົງກັນຂ້າມ.
ຄຸນນະພາບແມ່ນ: ຄວາມສຳນຶກທີ່ຊີ້ບອກລັກສະນະປະຈຳຕົວທີ່ມີມາແຕ່ເດີມຂອງສີ່ງວັດຖຸແລະປະກົດການ.ແມ່ນລັກສະນະລວມແລະລັກສະນະປະຈຳຕົວທີ່ມີມາແຕ່ເດີມເພື່ອຈຳແນກສີ່ງວັດຖຸແລະປະກົດການອື່ນໆ.ປະລິມານແມ່ນ:
ຄວາມສຳນຶກທີ່ຊີ້ບອກລັກສະນະປະຈຳຕົວທີ່ມີມາແຕ່ເດີມຂອງສີ່ງວັດຖຸແລະປະກົດການມັນບໍ່ໄດ້ເວົ້າແຈ້ງຄວາມແຕກຕ່າງກັນທາງດ້ານພື້ນຖານຂອງສິ່ງວັດຖຸນີ້ກັບສິ່ງວັດຖຸອື່ນ.ມັນມີແຕ່ເວົ້າເຖິງຂອບເຂດໃຫ່ຍ,ນ້ອຍ,ຕຳ,ສູງຈຳນວນໜອ້ຍຫຼືຈຳນວນຫຼາຍຂອງສິ່ງວັດຖຸແລະປະກົດການເທົ່ານັ້ນ.
6. ການພົວພັນລະຫ່ວາງປະລິມານແລະຄຸນນະພາບ.
ປະລິມານແລະຄຸນນະພາບມີການພົວພັນນຳກັນແບບສັດຈະວິພາກ.ພວກມັນຄົງຕົວຢູ່ໃນວັດຖຸອັນດຽວກັນ.ການປ່ຽນແປງທາງດ້ານຄຸນນະພາບຈະເຮັດໃຫ້ສິ່ງວັດຖຸແລະປະກົດການປ່ຽນແປງໄປສູ່ທາດໃໝ່,ແຕ່ການປ່ຽນແປງທາງດ້ານປະລິມານຢູ່ໃນລະດັບໜຶ່ງທີ່ແນ່ນອນຍັງບໍ່ທັນເຮັດໃຫ້ສິ່ງວັດຖຸປ່ຽນແປງໄປສູ່ສີ່ງວັດຖຸອື່ນເທື່ືອ.
7. ການປະຕິເສດຊ້ອນປະຕິເສດ
ແມ່ນໜື່ງໃນສາມກົດເກນຂອງສັດຈະວະພາກທີ່ໄດ້ເວົ້າເຖິງທ່າອຽ່ງຂະຫຍາຍຕົວຂອງສິ່ງວັດຖຸແລະປະກົດການໃນໂລກພາວະວິໄສ.ມັນແມ່ນຂີດໝາຍບາດກ້າວທີ່ສຳຄັນໃນຂະບວນວິວັດແລະການກຳນົດຂອບເຂດ
(ຕອ່ງໂສ້) ຕິດຕໍ່ກັນລະຫ່ວາງອັນເກົ່າແລະອັນໃໝ່.
8. ການປະຕິເສດແບບສັດຈະວິພາກ
ການປ່ຽນແປງແທນອັນເກົ່າມາເປັນອັນໃໝ່
ແຕ່ບົນຖານອັນເກົ່າ ເນື່ອງວ່າໂລກພາວະວິໄສມີການເຄືອນເໜັງ ແລະ
ຂະຫຍາຍຕົວເລື້ອຍໆອັນເກົ່ໝົດໄປອັນໃໝ່ເກີດມາແທນ.
ບົດທີ 7
ບັນດາມາດຕະເກນພື້ນຖານຂອງສັດຈະວິພາກວັດຖຸນິຍົມ
1.ມາດຕະເກນປັດຊະຍາ
ບັນດາຄວາມສຳນຶກລວມທີສຸດເຊິ່ງຊ່ອງແສງເຖິງບັນດາດ້ານ,ບັນດາລັກສະນະປະຈຳຕົວທີມີມາແຕ່ເດີມ,ບັນດາການພົວພັນພື້ນຖານແລະແຜ່ຫຼາຍທົ່ວໄປໂລກພາວະວິໄສ.
2.ມາດຕະເກນ
ມາດຕະເກນເກີດຂື້ນຈາກພຶດຕິກຳຂອອງຄົນເຮົາ.ເຊິ່ງໃນພຶດຕິກຳນັ້ນຄົນເຮົາຮູ້ກ່ຽວກັບໂລກແລະກະທົບໃສ່ໂລກໃນຂະບວນວິວັດແຫ່ງການສ້າງຄວາມຮັບຮູ້ກ່ຽວກັບໂລກນັ້ນແມ່ນຂະບວນແຫ່ງການສຳນຶກລວມ.ຄວາມສຳນຶກລວມນັ້ນເອີ້ນວ່າ:ມາດຕະເກນ
3; ບັນດາຄູ່ມາດຕະເກນມີການພົວພັນກັນ
ກ.ການພົວພັນສັດຈະວິພາກລະຫວ່າງອັນລວມແລະອັນສະເພາະ.
ອັນສະເພາະມີແຕ່ການຄົງຕົວຢູ່ໃນການພົວພັນກັບອັນລວມ.ບໍ່ວ່າອັນສະເພາະໃດໆກໍລ້ວນແຕ່ມີອັນລວມອັນລວມພຽງແຕ່ຄົງຕົວຢູ່ໃນສະເພາະແລະສະແດງອອກໃນສະເພາະ
ອັນລວມແມ່ນ:
ພາກສ່ວນໜຶ່ງຂອງອັນສະເພາະ,ອັນສະເພາະບໍ່ໄດ້ສັງລວມຢູ່ໃນສັງຄົມຢ່າງສົມບູນ
ຂ. ການພົວພັນລະຫວ່າງສາເຫດແລະໝາກຜົນ
ລັກສະນະພາວະວິໄສຂອງການພົວພັນສາເຫດແລະໝາກຜົນມີບັນດາສິ່ງວັດຖຸແລະປະກົດການມີການກະທົບເຊິ່ງກັນແລະກັນ.ບໍ່ມີສິ່ງວັດຖຸໃດແລະປະກົດການໃດໆປະກົດຂື້ນໂດຍປັດຊະຍາແລະສາເຫດ
ພວກເຮົາບໍ່ສາມາດຊອກຫາສາເຫດຂອງສິ່ງວັດຖຸແລະປະກົດການຢູ່ນອກຄວາມເປັນຈິງຂອງພາວະວິໄສ.ສາເຫດເວລາໃດກໍມີກ່ອນໝາກຜົນ.ໝາກຜົນເກີດຂື້ນຕາມຫລັງສາເຫດ
ທຳມະດາໝາກຜົນອັນໜຶ່ງມັນບໍ່ແມ່ນສາເຫດອັນດຽວແລະສາເຫດອັນໜຶ່ງກໍ່ບໍ່ແມ່ນໝາກຜົນອັນດຽວ.
ຄ. ຄວາມເປັນເອກະພາບລະຫວ່າງອັນແນ່ນອນແລະອັນບັງເອີນ
ອັນແນ່ນອນຍາມໃດກໍຂີດເສັ້ນທາງເດີນໃຫ້ແກ່ຕົນເອງໂດຍຜ່ານອັນບັງເອີນແລະຍາມໃດກໍແມ່ນຮູບການສະແດງອອກອັນແນ່ນອນ ເຂດແດນລະຫວ່າງອັນແນ່ນອນແລະອັນບັງເອີນມີລັກສະນະສຳພັດຖານ(ຊົ່ວຄາວ)ເທົ່ານັ້ນອັນແນ່ນອນແລະອັນບັງເອີນຈະຜັນປ່ຽນບ່ອນໃຫ້ແກ່ກັນຢູ່ໃນເງືອນໄຂອັນແນ່ນອນໃດໜຶ່ງ
ງ. ການພົວພັນລະຫວ່າງເນື້ອໃນແລະຮູບການ
ເນື້ອໃນແລະຮູບການເປັນຮູບການເອກະພາບໜຶ່ງບໍ່ວ່າແນວໃດກໍສະແດງອອກພາຍໃຕ້ຮູບການອັນໜຶ່ງທີ່ແນ່ນອນບໍ່ວ່າສິ່ງວັດຖຸໃດກໍ່ມີທັງເນື້ອໃນແລະຮູບການເນື້ອໃນໜຶ່ງອາດສະແດງດ້ວຍຫລາຍຮູບການ
ຮູບການໜຶ່ງອາດສະແດງເຖິງຫຼາຍເນື້ອໃນ.
ໃນສິ່ງວັດຖຸໃດໜຶ່ງເນື້ອໃນຕັດສີ້ນຮູບການ.
ຕັດສິ້ນແບບວິທີຈັດວ່າງຊັບຊ້ອນແລະແບບວິທີສະແດງອອກເຊັ່ນ:ຕໍ່ໃນເນື້ອໃນການດຳລົງຊິວິດຂອງຄົນ
ຕັດສິນບັນຫາຮູບການດຳລົງຊິວິດແລະການພົວພັນສັງຄົມຂອງຄົນ
ເນື້ອໃນປ່ຽນແປງມັນຮຽກຮ້ອງໃຫ້ຮູ້ການປ່ຽນແປງໄປ.
ຮູບການເວລາໃດມັນກໍກະທົບໃສ່ເນື້ອໃນຢ່າງເປັນປະຈຳ
ອາດຂະຫຍາຍເນື້ອໃນບິດເບື່ອນເນື້ອໃນຫຼືອາດຈະມ້າງເພເນື້ອໃນເມືອມັນບໍ່ສ່ອດຄ່ອງກັບເນື້ອໃນ
ດັ່ງນັ້ນຖ້າຮູ້ແກ້ໄຂຂໍ້ຂັດແຍ່ງລະຫວ່າງເນື້ອໃນແລະຮູບການຢ່າງທັນເວລາກໍ່ຈະເຮັດໃຫ້ສິ່ງວັດຖຸຂະຫຍາຍຕົວຢ່າງວ່ອງໄວເວລາກົງກັນຂ້າມ.
ຈ.ການພົວພັນລະຫວ່າງທາດແທ້ແລະປະກົດການ
ທາດແທ້ແລະກົດການແມ່ນສອດຄ່ອງດ້ານທີ່ເປັນເອກະພາບກັນ
ນອນຢູ່ໃນສິ່ງວັດຖຸໜຶ່ງແລະມີການພົວພັນແບບ
ສັດຈະວິພາກນຳກັນ
ທາດແທ້ສະແດງອອກໂດຍຜ່ານປະກົດການຍາມໃດກໍ່ແມ່ນການສະແດງແບບທາດແທ້.
ສ.ການພົວພັນລະຫວ່າງຄວາມອາດສາມາດແລະຄວາມເປັນຈິງ
ຄວາມເອກະພາບກັນລະຫວ່າງຄວາມອາດສາມາດແລະຄວາມເປັນຈິງເມື່ອສິ່ງວັດຖຸໃໝ່(ແມ່ນຄວາມເປັນຈິງໃໝ່)ແລະກໍແມ່ນຄວາມອາດສາມາດໃໝ່
ກໍ່ຈະຫັນກາຍເປັນຄວາມຈິງໃນເງືອນໄຂທີ່ເໝາະສົມຄວາມອາດສາມາດຈະຫັນກາຍເປັນຈິງ
ເງືອນໄຂທີ່ເໝາະສົມບໍ່ແມ່ນທຸກຄວາມສາມາດຈະກາຍເປັນຈິງໄດ້.
ມີເງືອນໄຂທີ່ແນ່ນອນມີຫລາຍຄວາມອາດສາມາດທີບໍ່ແນ່ນອນ
ບໍ່ແມ່ນມີແຕ່ຄວາມອາດສາມາດດຽວເຊັ່ນ:ການຍິ່ງເປົ້າບໍຖືກຈຸດໃດໜຶ່ງຕ້ອງຖືກຈຸດໜຶ່ງນີ້ແມ່ນຫຼາຍຄວາມອາດສາມາດ ເວລາເງື່ອນໄຂເກີດຂື້ນໃໝ່ໃນສິ່ງວັດຖຸກໍ່ຈະປະກົດຂື້ນມີຄວາມອາດສາມາດໃໝ່ເກີດຂື້ນນອກຈາກຄວາມອາດສາມາດທີ່ເກີດຂື້ນທີ່ມີຢູ່ແລ້ວ.
4.ຈົ່ງຈຳແນກການພົວພັນສັດຈະວິພາກຂອງມາດຕະເກນ
ບັນດາຄູ່ມາດຕະເກນພື້ນຖານຂອງສັດຈະວິພາກຍັງມີໝ້າທີ່ຄົ້ນຄ້ວາປະກອບເພີ່ມເຕີ່ມໃຫ້ແກ່ບັນດາພື້ນຖານອີກ
ສິ່ງທີ່ບັນດາສາມກົດເກນພື້ນຖານຍັງບໍ່ທັນໄດ້ເວົ້າເຖິງແຕ່ພວກມັນກໍ່ບໍ່ຄວນເຂົ້າໃຈວ່າບັນດາຄູ່ມາດຕະເກນນີ້ມີລັກສະນະສົມບູນຄົບຖ້ວນເປັນຈິງທັງໝົດຂອງພາວະວິໄສ
ພວກເຮົາຍັງມີໜ້າທີ່ຄົ້ນຄ້ວາຊອກຮູ້ບັນຫາສາມມາດຕະເກນຕື່ມອີກ.
ບົດທີ່ 8
ທິດສະດີຄວາມຮັບຮູ້
1.ທາດແທ້ຂອງຄວາມຮັບຮູ້ແລະທິດສະດີຂອງຄວາມຮັບຮູ້
ທາດແທ້ຂອງຄວາມຮັບຮູ້ແມ່ນ
ການສ່ອງແສງຄວາມເປັນຈິງພາວະວິໄສຢ່າງສັດຈະວິພາກຕັ້ງໜ້າແຕ່ປະກົດການເຖິງທາດແທ້ຜ່ານການເຄືອນໄຫວພຶດຕິກຳຕົວຈິງເພືອຮັບຮູ້ແລະດັດສ້າງໂລກ.
ທິດສະດີແຫ່ງຄວາມຮັບຮູ້ແມ່ນ
ທິດສະດີກ່ຽວກັບກຳລັງຄວາມສາມາດຂອງຄົນເຮົາໃນການເຂົ້າໃຈພາວະວິໄສພື້ນຖານແກ້ໄຂບັນຫາພື້ນຖານປັດຊະຍາຢ່າງຖືກຕ້ອງ.
2.ເນື້ອໃນພຶດຕິກຳໃນຂະບວນວິວັດຂອງຄວາມຮັບຮູ້
ກ່ອນອື່ນໝົດແມ່ນການອອກແຮງງານຜະລິດວັດຖຸສິ່ງຂອງເພືອຮັບໃຊ້ຊິວິດຂອງຄົນເຮົາໃນການອອກແຮງງານການຜະລິດຄົນເຮົາພຽງແຕ່ກະທົບໃສ່ໂລກທຳມະຊາດເທົ່ານັ້ນແຕ່ຍັງມີການພົວພັນລະຫວ່າງຄົນກັບຄົນອີກດ້ວຍ
ຍ້ອນການຜະລິດມີລັກສະນະສັງຄົມຄວາມຮັບຮູ້ຂອງຄົນຄົນເຮົາຍັງອີງໃສ່ການສັງເກດ,ຄົ້ນຄວ້າທົດລອງວິທະຍະສາດເປັນໜຶ່ງທີ່ສຳຄັນຂອງພຶດຕິກຳ.
3.ເນື້ອໃນແລະລັກສະນະຕ່າງໆຂອງສັດຈະວິພາກ
ສັດຈະວິພາກແມ່ນ ຄວາມຮັບຮູ້ທີສອດຄ່ອງກັບຄວາມເປັນຈິງພາວະວິໄສແລະໄດ້ຮັບການທົດສອບດ້ວຍພຶດຕິກຳຕົວຈິງ.
ຍ້ອນແນວນັ້ນນິຍາມສັດຈະທຳຂື້ນກັບຄວາມຮັບຮູ້ຂອງໂລກພາວະວິໄສ.ສັດຈະທຳບໍ່ຄົງຕົວດ້ວຍຕົວເອງຫຼືມີມາກ່ອນຢູ່ບ່ອນໃດບ່ອນໜຶ່ງແລະຄົນເຮົາມີພຽງແຕ່ການສັງເກດການແລະວາດພາບບັນດາສັດຈະທຳເທົ່ານັ້ນສັດຈະທຳພາວະວິໄສແມ່ນ
ປັນຍາຄວາມຮັບຮູ້ທີ່ສອດຄ່ອງກັບກົດເກນພາວະວິໄສບໍ່ຂື້ນກັບຈິດໃຈຂອງຄົນເຮົາສັດຈະທຳສົມບູນແມ່ນ
ຄວາມຮັບຮູ້ທີສ່ອງແສງເຖິງໂລກພາວະວິໄສຢ່າງຄົບຖ້ວນຮອບດ້ານແລະແນ່ນອນທີ່ສຸດເຊິ່ງສະແດງຕົວອອກເປັນຈຸດໝາຍແຫ່ງຄວາມຮັບຮູ້ວິທະຍາສາດແຕ່ໃນຕົວຈິງບໍ່ອາດບັນລຸໄດ້.
ສັດຈະທຳພັດແມ່ນ
ຄວາມຮັບຮູ້ສ່ອງແສງເຖິງໂລກພາວະວີໄສຖືກຕ້ອງແຕ່ບໍ່ທັນຮອບດ້ານບໍ່ທັນຄົບຖ້ວນ ບໍ່ທັນແນ່ນອນມັນອາດຖືກຕ້ອງໃນເງືອນໄຂສະພາບແວດລ້ອມໃດໜຶ່ງ.
ສັດຈະທຳຮູບປະທຳແມ່ນ
ປັນຍາຄວາມຮູ້ທີ່ສອດຄອ່ງກັບສິ່ງວັດຖຸປະກົດການອັນລະອຽດຕົວຈິງໃດໜຶ່ງຂອງຄົນເປັນຈິງພາວະວິໄສ.
ບົດທີ 9
ທິດສະດີຊົນຊັ້ນແລະກົດເກນການຕ່ໍ່ສູ້ຊົນຊັ້ນ
1.ຄວາມໝາຍຂອງຊົນຊັ້ນ
ຊົນຊັ້ນແມ່ນ
ບັນດາກຸ້ມກວ້າງຂວາງກຸ້ມຄົນເຫຼົ່ານີ້ຕ່າງກັນທາງດ້ານຖານະຢູ່ໃນລະບົບການຜະລິດຂອງສັງຄົມທີ່ແນ່ນອນໃດໜຶ່ງ
ຜ່ານປະຫວັດກຳນົດໃຫ້ຕ່າງກັນກັບການພົວພັນນຂອງເຂົາຕໍ່ພາຫະນະການຜະລິດຕ່າງກັນທາງດ້ານວິທີຊົມໃຊ້ສິ່ງວັດຖຸໜອ້ຍຫຼືຫຼາຍ
ຊົນຊັ້ນແມ່ນບັນດາກຸ້ມຄົນນີ້ອາດຍຶດເອົາແຮງງານຂອງຄົນອື່ນ,ຍ້ອນວ່າກຸ້ມຄົນເຫຼົ່ານີ້ມີຖານນະຕ່າງກັນໃນລະບອບເສດຖະກິດສັງຄົມອັນແນ່ນອນ.
v
ລັກສະນະພິເສດທີເປັນພື້ນຖານຂອງຊົນຊັ້ນມີຄື
Ø ບັນດາຊົນຊັ້ນຄົນມີຫຼັກສະນະຕ່າງກັນໃນລະບົບການຜະລິດຂອງສັງຄົມແນ່ນອນ
Ø ບັນດາຊົນຊັ້ນຄົນທີ່ມີການພົວພັນຕ່າງກັນກ່ຽວກັບພະຫະນະຜະລິດຂອງສັງຄົມ
Ø ບັນດາຊົນຊັ້ນແບບວິທີແລະຂະໜາດລາຍຮັບຕ່າງກັນຕໍກັນກັບວັດຖຸສິ່ງຂອງຂອງສັງຄົມ
Ø ບັນດາຊົນຊັ້ນມີບົດບາດຕ່າງກັນໃນການຈັດຕັ້ງແຮງງານຂອງສັງຄົມ
2.ຊົນຊັ້ນມີຕົ້ນກຳເນີດແລະໂຄງສ້າງ
ປັດຖົມປັດໃຈທີສຳຄັນທີ່ສຸດພາໃຫ້ບັນດາຊົນຊັ້ນປະກົດຕົວມານັ້ນແມ່ນການຂະຫຍາຍຕົວຂອງກຳລັງການຜະລິດທີນຳໃຊ້ໄປເຖິງການກຳເນີດມີການຜະລິດຕະພັນສ່ວນເກີນມີການແບ່ງງານມີການແປງປ່ຽນແລະເກີດມີກຳມະສິດສ່ວນຕົວຕໍ່ພາຫະນະການຜະລິດບົດບາດສຳຄັນທີ່ສຸດແມ່ນການແບ່ງງານສັງຄົມ.ໃນຫຼາຍສັງຄົມຂ້າທາດແມ່ນສັງຄົມທຳອິດທີມີຊົນຊັ້ນ.ຊົນຊັ້ນຂ້າທາດແມ່ນຊົນຊັ້ນກົດຂີ່ຂູດຮີດ
ນັ້ນໃນເບື້ອງຕົ້ນໄດ້ສ້າງຂື້ນມາຍ້ອນກອມມູນນິດປະຖົມບູຮານມີການຜັນແຍກຄົນອອກຈາກເຈົ້າຂຸນມຸນນາຍເຊັ່ນ:ນັກບວດ,ເຈົ້າກົກ,ແມ່ທັບ...
3.ບັນດາຮູບການຕໍ່ສູ້ຊົນຊັ້ນ
ຮູບການຕໍ່ສູ້ຊົນຊັ້ນມີ 3
ຮູບການຄື:
o
ການຕໍ່ສູ້ທາງດ້ານເສດຖະກິດແມ່ນ
ການຕໍ່ສູ້ຊົນຊັ້ນຄັ້ງທຳອິດຂອງຊົນຊັ້ນກຳມະຊີບ
ຮູບການນັ້ນມີລັກສະນະເກີດຂື້ນເອງຂອງບັນດາກຳມະກອນຢູ່ໃນແຕ່ລະໂຮງຈັກ,ໂຮງງານຂອງນາຍທຶນ
o
ການຕໍ່ສູ້ທາງດ້ານການເມືອງແມ່ນຮູບການຕໍ່ສູ້ສູງສຸດຂອງການຕໍ່ສູ້ຊົນຊັ້ນ.ໜ້າທີ່ພື້ນຖານຂອງການຕໍ່ສູ້ທາງດ້ານການເມືອງຂອງຊົນຊັ້ນກຳມະຊີບແມ່ນດັບສູນກົງຈັກແຫ່ງລັດຂອງນາຍທຶນແລ້ວສ້າງຜະດິດກຳມະຊີບເພືອສ້າງຂະບອບສັງຄົມນິຍົມໃຫ້ສຳເລັດ.
o
ການຕໍ່ສູ້ທາງດ້ານແນວຄິດມີຄວາມໝາຍທີສຸດເພາະວ່າຊົນຊັ້ນກຳມະຊີບບໍ່ອາດສາມາດສຳເສັດຜົນໄດ້ພາລະກຳປະຫວັດສາດຂອງຕົ້ນ
ບໍ່ສາມາດປົດປ່ອຍຕົນເອງແລະປົດປອ່ຍປະຊາຊົນຜູ້ອອກແຮງງານທັງໝົດອອກຈາກການຂູດຂີ່ກົດຮີດໄດ້
ບໍ່ອາດສ້າງລັດທິສັງຄົມນິຍົມໃຫ້ສຳເລັດຜົນໄດ້ຖ້າຫາກຊົນຊັ້ນກຳມະຊີບບໍ່ໄດ້ປະກອບດ້ວຍແນວຄິດປະຕິວັດແລະທິດສະດີປະຕິວັດ.
4.ບັນດາຊົນຊັ້ນແລະຊັ້ນຄົນໃນລາວ
ຊົນຊັ້ນກຳມະກອນເຖິງວ່າຊົນຊັ້ນນີ້ມີຈຳນວນຜົນໜ້ອຍແຕ່ເຂົາກໍ່ມີບົດບາດຕໍ່ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງເສດຖະກິດແຫ່ງຊາດເຊິ່ງປະກອບດ້ວຍຜູ້ອອກແຮງງານການຜະລິດວັດຖຸໂດຍກົງຕາມໂຮງຈັກໂຮງງານແລະວິສາຫະກິດແຫ່ງຊາດຕ່າງໆ.ຊົນຊັ້ນຊາວນາ(ຊາວກະສິກອນ)ປະກອບດ້ວຍມີເຮັດໄຮ່,ເຮັດນາ,ເຮັດສວນລ້ຽງສັດເປັນອາຊີບ.ຊົນຊັ້ນນັກຮຽນຮູ້ປັນຍາຊົນມີບົດສຸກຍູ້ການຜະລິດການປົກປັກຮັກສາຄວາມສະຫງົບຂອງຊາດຂະຫຍາຍວິທະຍາສາດ.ວິທະຍາກອນຕ່າງໆແລະສົ່ງເສີມຄວາມຢູ່ດີກິນດີ
ທາງດ້ານວັດຖຸແລະຈິດໃຈເປັນກຳລັງກາຍຂອງພົນລະເມືອງທັງຊາດ.ຜູ້ເອກະເທດປະກອບມີນາຍຊ່າງອຸດສາຫະກຳ.ສ້ອມແປງຂະໜາດໜ້ອຍ.ການຄ້າໜ້ອຍການບໍ່ລິການຂົ່ນສົ່ງ.ພາກສ່ວນມີກຳມະສິດເປັນເຈົ້າຕົນເອງແລະເປັນຜູ້ອອກແຮງງານໂດຍກົງ. ພາກສ່ວນເຈົ້າຊັບມີເຈົ້າວິສາຫະເອກະຊົນ,ເຈົ້າຂອງທະນາຄານ,ໂຮງຈັກ,ໂຮງງານທີດິນ,ທີ່ພັກອາໄສໂຮງຈັກໂຮງງານທີ່ຜະລິດແຕ່ບໍ່ໃຫ້ຜູ້ອື່ນເຊົ່າ.
ບົດທີ 10
ບົດບາດຂອງມະຫາຊົນແລະບຸກຄົນໃນປະຫວັດສາດ
1.ບົດບາດການຕັດສິນຂອງມະຫາຊົນຕໍ່ການຄົງຕົວແລະການຂະຫຍາຍຕົວຂອງປະຫວັດສາດ
ບັນດາວັດຖຸນິຍົມກ່ອນ
ກໍ່ໄດ້ຖືວ່າວິລະຊົນເປັນຜູ້ສ້າງວິລະຊົນເປັນຜູ້ສ້າງຍຸກສະໄໝແລະກໍ່ແມ່ນບັນດາວິລະບຸລຸດວິລະຊົນເປັນຜູ້ຕັດສິນການຊຸດໂຊມແລະຂະຫຍາຍຕົວຂອງປະຫວັດສາດ.ລັດທິວັດຖຸນິຍົມປະຫວັດສາດ
ພັດບໍ່ໄດ້ປະຕິເສດບົດບາດຂອງບັນດາວິລະບຸລຸດວິລະຊົນແຕ່ໄດ້ຍົກໃຫ້ເຫັນວ່າ
ປະຊາຊົນຜູ້ອອກແຮງງານເປັນຜູ້ປະດິດສ້າງປະຫວັດສາດຢ່າງແທ້ຈິງ
ສ່ວນນັກວິລະຊົນບັນດາວິລະບຸລຸດແມ່ນມີບົດບາດສຳຄັນ.
2.ບົດບາດຂອງຜູ້ນຳແລະບຸກຄົນໃນປະຫວັດສາດ
ບົດບາດຜູ້ນຳແລະບຸກຄົນໂດຍສະເພາະແມ່ນບົດບາດຜູ້ຍິ່ງມີຄວາມຈຳເປັນບໍ່ອາດຂາດໄດ້
ແມ່ນການຈັດ
ຕັ້ງນຳພາມະຫະຊົນປົກຄອງເກົ່າແລະເພືອກໍ່ສ້າງສັງຄົມໃໝ່ໂດຍສະເພາະແມ່ນຂະບວນປະຕິວັດຂອງຊົນຊັ້ນກຳມະກອນແລະຊົນຊັ້ນຜູ້ອອກແຮງງານອື່ນໆ
ທີ່ຖືກຂູດຂີ່ກົດຮີດແນ່ໃສ່ເພືອລົບລ້າງລັດທິນາຍທຶນກໍ່ສ້າງສັງຄົມໃໝ່ ບັນດາຜູ້ນຳ,ບຸກຄົນທີ່ດີເລີດໄດ້ປະກົດຕົວຂື້ນຍ້ອນຄວາມຕ້ອງການຂອງປະຫວັດສາດ ຍ້ອນຄວາມຕ້ອງ
ການໃນການຕໍ່ສູ້ປະຕິວັດຂອງມະຫາຊົນ ດ້ວຍເຫດນັ້ນຈຶ່ງປະກົດມີຜູ້ນຳບຸກຄົນທີ່ດິເດັ່ນ
ແມ່ນບັນຫາຕ້ອງການປະຫວັດສາດ
ຜູ້ນຳທີ່ສະຫຼາດສ່ອງໃສໄດ້ປະກອບສ່ວນຊຸກຍູ້ກົງລໍ້ປະຫວັດສາດໃຫ້ກ້າວໜ້າ.
3.ການເສີມຂະຫຍາຍບົດບາດມະຫາຊົນແລະບຸກຄົບຢູ່ໃນສ ປ ປລາວ
ເພືອເສີມຂະຫຍາຍບົດບາດຂອງມະຫາຊົນຢ່າງແຂງແຮງໃນພະລະກິດແຫ່ງການດັດສ້າງແລະກໍ່ສ້າງລັດທິສັງຄົມນິຍົມຢູ່ປະເທດເຮົານີ້
ຕ້ອງເອົາໃຈໃສ່ບາງວຽກງານສຳຄັນດັ່ງລຸ່ມນີ້:
Ø ສຶກສາອົບຮົມນ້ຳໃຈຮັກຊາດຮັກສັງຄົມນິຍົມໃຫ້ມະຫາຊົນ.ເພືອປັບປຸງຄວາມເປັນເອກະສັນດ້ານການເມື່ອງໃນໝູ່ປະຊາຊົນ.
Ø ສຶກສາອົບຮົມປະຊາຊົນທາງດ້ານນະໂຍບາຍຂອງພັກລັດ.
Ø ຍົກລະດັບຊຸກດັນໃຫ້ມະຫາຊົນຢ່າງບໍ່ຢຸດຢັ້ງ.
Ø ຈຳກັດການປະພຶດທີ່ພື້ນຕໍ່ທັດສະນະມະຫາຊົນໃນໝູ່ພະນັກງານແລະສະມັກຊິກພັກຂື້ນ.
ເອກະສານອ້າງອີງ
1.
ເອົາມາຈາກປື້ມການເມືອງຕ່າງໆ ໂດຍສະເພາະແມ່ນປື້ມການເມືອງຊັ້ນມັດທະຍົມຕອນປາຍ.
2.
ເອົາຂໍ້ມູນບາງຂໍ້ມູນຈາກ website
internet.
3.
ປື້ມການເມືອງປັດຊະຍາ 2015 (ພີມໂດຍ: ສະຫາຍ ເຢ້ລໍ່ເຍ່ຍສື)
"ຈິດຕະທົ່ວໄປ"
ບົດທີ1:
ຄວາມຮູ້ພື້ນຖານກ່ຽວກັບຈິດຕະວິທະຍາ
2.ກຸ່ມແນວຄິດທາງດ້ານຈິດຕະວິທະຍາ
ບັນດາແນວຄວາມຄິດຂອງນັກຈິດຕະວິທະຍາກຸ່ມຕ່າງໆ
ສາມາດແບ່ງອອກເປັນ 6 ກຸ່ມຄື:
1) ກຸ່ມໂຄງສ້າງແຫ່ງຈິດ: ທ່ານ ວິນແຮັມ ວຸນ ແຫ່ງມະຫາວິທະຍາໄລເລັບຊິກ
ແລະ ທ່ານ ເອດເວິດ ທິດເຊນເນີ(1867 – 1927)ແຫ່ງມະຫາວິທະຍາໄລຄໍແນວ
ຊີ່ງໃນກຸ່ມນີ້ໄດ້ເຊື່ອກັນວ່າ
ຈິດຂອງມະນຸດສາມາດແຍກອອກເປັນອົງປະກອບຍ່ອຍໆໄດ້ໄປເຖິງບ່ອນແຍກອອກບໍ່ໄດ້ອີກ ແລະ
ເອື້ນຊິ້ນສ່ວນຍ່ອຍໆທີ່ແຍກອອກມານັ້ນວ່າ: “ຈິດທາດ”.
2) ກຸຸ່ມໜ້າທີ່ແຫ່ງຈິດ: ນັກຈິດຕະອາເມຮີກາ ໂດຍ ທ່ານ ຈອນດິວອີ້ (1859
– 1952)ແຫ່ງວິທະຍາໄລຊີກາໂກ
ແລະ ທ່ານ ວິນລຽມເຈມ(1842 – 1910)ແຫ່ງວິທະຍາໄລ ຣາເວີດ
ກຸມນີ້ໄດ້ຮັບອິດທິຜົນຈາກທິດສະດີວິວັດທະນາການວ່າ:ມະນຸດຕ້ອງປັບຕົວໄປຕາມສະພາບແວດລ້ອມ
ຈື່ງເກີດຄວາມສົນໃຈວ່າຂະບວນການທາງຈິດກ່ຽວຂ້ອງກັບພຶດຕິກໍາຕ່າງໆຂອງຮ່າງກ່າຍ.
3) ກຸ່ມພຶດຕິກໍານິຍົມ: ທ່ານ ຈອມບີ ວັດສັນ ເປັນຄົນອາເມລກາແຫ່ງມະຫາວິທະຍາໄລ
ຈອນຮອບກິນ
ກຸ່ມນີ້ຈຶ່ງເປັນເລື່ອງຄວາມສໍາພັນລະຫວ່າງສິ່ງກະຕຸ້ນກັບພຶດຕິກໍາທີ່ສະແດງອອກ ຫຼື ເຄີຍ
ເອື້ນວ່າ: ການຕອບສະໜອງ ແລະ ໄດ້ຈິດຕະວິທະຍານີ້ວ່າ: S
– R – Psychology.
4) ກຸ່ມປັນຍານິຍົມ:
ທ່ານ ແມ໊ກ ເວີຣເມີ
ໄດ້ປະກາດແນວຄິດຂອງກຸ່ມແກສະຕອນ ໃນປີ 1912 ກຸ່ມນີ້ຈຶ່ງເປັນເລື່ອງກ່ຽວກັບຂະບວນການທາງປັນຍາ
ເຊັ່ນ:
ການສໍາຜັດ,ການຮັບຮູ້,ການສ້າງມະໂນທັດ,ການແກ້ບັນຫາ,ກາານຈື່ ແລະ ການຄິດ.
5) ກຸ່ມຈິດວິເຄາະ:
ກຸ່ມນີ້ ທ່ານ ຟຣອຍ
ຍັງໄດ້ໃຊ້ວິທີວິເຄາະຄວາມຝັນອີກດ້ວຍແນວຄວາມຄິດຂອງທ່ານ ຟຣອຍ
ມີອິດທີພົນຫຼາຍຕໍ່ກັບບັນຫາຂອງບຸກຄະລິກກະພາບ,ການປັບຕົວ ແລະ ແຮງຈູງໃຈຕໍ່ກັບບຸກຄົນ.
6) ກຸ່ມມະນຸດນິຍົມ:
ທ່ານ ອາບຮາແຮັມ
ມາສະໂລ
ກຸ່ມນີ້ສົນໃຈຄືການພັດທະນາເຫງົ້າພະລັງແຫ່ງຄວາມເປັນມະນຸດໃຫ້ເຖິງຈຸດສູງສຸດທີ່ແຕ່ລະຄົນຢາກໄປເຖີງ,
ຊິ່ງແຕ່ລະຄົນມີລັກສະນະສະເພາະຂອງຕົນເອງທີ່ບໍຄືຜູ້ອື່ນ ແລະ
ບໍ່ເຫັນພ້ອມກັບວິທີສຶກສາຄົ້ນຄວ້າເຖິງວິທະຍາສາດ ເພາະຈະເຮັດໃຫ້ມະນຸດມີສະພາບເໝືອກັບວັດຖຸ
ຫຼື ເຄື່ອງຈັກກົນ.
ບົດທີ 2
ອິດທິພົນຂອງກໍາມະພັນ ແລະ
ສິ່ງແວດລ້ອມ
3
ການພົວພັນລະຫວ່າງກໍາມະພັນ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ
ບຸກຄົນເປັນຜົນມາຈາກກໍາມະພັນ
ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ. ແນວໃດກໍຕາມເປັນການຍາກທີ່ຈະບອກໄດ້ເລີຍວ່າ ກໍາມະພັນ ຫຼື
ສິ່ງແວດລ້ອມມີອິດທີພົນຕໍ່ພຶດຕິກໍາຂອງບຸກຄົນເໜືອກວ່າກັນເພາະບຸກຄົນຕ້ອງໄດ້ຮັບອິດທີພົນທາງການກໍາມະພັນເປັນທີ່ຮູ້ກັນແລ້ວ
ແລະ ກໍຕ້ອງເຕີບໃຫຍ່ຂື້ນພາຍໃຕ້ສິ່ງແວດລ້ອມຕ່າງໆ ຢູ່ສະເໝີ ,
ກໍາມະພັນຈຶ່ງເປັນຕົວກໍານົດເພດານຄວາມສາມາດຂອງບຸກຄົນ,
ສ່ວນສິ່ງແວດລ້ອມຈະເປັນຕົວຊ່ວຍສົ່ງເສີມໃຫ້ມີການພັດທະນາທີ່ດີຂື້ນ ເຊັ່ນ:
ຄົນປັນຍາອ່ອນ, ກໍາມະພັນຈະເປັນຕົວກໍານົດລະດັບສະຕິປັນຍາບຸກຄົນເອົາໄວ້ວ່າ
ຈະມີຄວາມສາມາດໃນການຮຽນໄດ້ໃນລະດັບໃດ,ມີຄວາມສາມາດປະກອບອາຊີບຫຍັງໄດ້,ແຕ່ຖ້າຄົນປັນຍາອ່ອນນີ້ໄດ້ຮັບສິ່ງແວດລ້ອມທີ່ດີກໍຈະເຮັດໃຫ້ພັດທະນາໄດ້ເຕັມສັກກະຍະພາບທີ່ມີຢູ່,ແຕ່ກໍບໍ່ອາດພັດທະນາເກີນຂອບເຂດສະຕິປັນຍາຕາມທີ່ກໍາມະພັນໄດ້ກໍານົດໄວ້.ການມະພັນ
ແລະ
ສິ່ງແວດລ້ອມມີຄວາມສໍາພັນກັນຢ່າງໃກ້ຊິດຈົນບໍ່ສາມາດບອກໄດ້ວ່າປັດໄຈໃດມີອິດທີພົນຕໍ່ບຸກຄົນໄດ້ຫຼາຍກວ່າກັນ,ທັງນີ້ເພາະບຸກຄົນແຕ່ລະຄົນຍ່ອມມີກໍາມະພັນແຕກຕ່າງກັນ
ແລະ ເກີດມາພາຍໃຕ້ສິ່ງແວດລ້ອມໃດໜຶ່ງສະເໝີ,
ແມ່ນແຕ່ຢູ່ທ້ອງແມ່,ເດັກແຕ່ລະຄົນກໍມີປັດໄຈສະພາບແວດລ້ອມພາຍໃນທ້ອງແມ່ທີ່ແຕກຕ່າງກັນ,ຈື່ງເປັນຂໍ້ຢັ້ງຢືນໄດ້ວ່າ
ເຖິງແມ່ນວ່າບຸກຄົນບາງຄົນຈະມີກໍາມະພັນທີ່ດີຫຼາຍ,ມີພໍ່ແມ່ທີ່ສະຫຼາດທັງສອງ
ແຕ່ຂາດສິ່ງແວດລ້ອມທີ່ດີແລ້ວ ສັກກະຍະພາບຂອງເດັກກໍອາດຈະລົດຕໍ່າລົງກ່ວາທີ່ຄວນຈະເປັນກໍໄດ້.
ດັ່ງນັ້ນຈຶ່ງສະຫຼບໄດ້ວ່າ: ພັດທະນາຂອງຕົວບຸກຄົນ ເປັນຮວມກັນລະຫວ່າງກໍາມະພັນ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ
ຫຼືພັດທະນາຂອງບຸກຄົນ = ກໍາມະພັນ x ສິ່ງແວດລ້ອມ.
ບົດທີ່
3
ພື້ນຖານທາງສະລີລະວິທະຍາກັບພຶດຕິກໍາ
1
ຄວາມສໍາພັນລະຫ່ວາງຈິດຕະວິທະຍາກັບສະລີລະວິທະຍາ
ຄວາມສໍາພັນລະຫ່ວາງຈິດຕະວິທະຍາກັບສະລີລະວິທະຍາ
ແມ່ນເລີ່ມຈາກການວິເຄາະຂະບວນການເກີດພຶດຕິກໍາຂອງມະນຸດເຮົາວ່າເປັນແນວໃດ,
ພວກເຮົາກໍຈະຮູ້ການພົວພັນດັ່ງກ່າວເມື່ອພິຈາລະນາເບິ່ງການເກີດພຶດຕິກໍາພົບວ່າມີ 3
ສິ່ງທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັນຢູ່ສະເໝີຄື:
1 ສິ່ງກະທົບ (
Stimulus: S )
2 ອິນຊີ ( Organism:
O )
3 ການຕອບສະໜອງ ( Response: R )
-
ການພົວພັນລະຫ່ວາງສະລີລະກັບການເກີດພຶດຕິກໍາ
ຈື່ງມີຢູ່ 4 ພາກສ່ວນຄື:
1
ອະໄວຍະວະສໍາຜັດ 2 ລະບົບປະສາດ
3
ລະບົບກ້າມເນື້ອ 4 ລະບົບຕ່ອມ
2 ລະບົບກ້າມເນື້ອ ແລະ
ລະບົບຕ່ອມກັບພຶດຕິກໍາ
2.1
ລະບົບກ້າມເນື້ອກັບພຶດຕິກໍາ
ລະບົບກ້າມເນື້ອປະກອບດ້ວຍ
3 ຊະນິດຄື:
- ກ້າມເນື້ອລາຍ:
ແມ່ນກ້າມເນື້ອທີ່ມີເອັນຢຶດຢູ່ຕາມໂຄງກະດູກຮວມຕົວກັນເປັນມັດ ມີທັງໝົດ 7000 ມັດ
ແຕ່ລະມັດຈະເຮັດໜ້າທີ່ເປັນເອກະເທດ ແລະ ຢູ່ໃຕ້ການຄວບຄຸມຂອງລະບົບປະສາດ.
- ກ້າມເນື້ອຮຽບ:
ແມ່ນກ້າມເນື້ອທີ່ຢູ່ຕາມອະໄວຍະວະພາຍໃນຮ່າງກາຍຂອງຄົນເຮົາເຊັ່ນ:ລໍາໄສ້, ກະເພາະອາຫານ
ຫຼື ຫຼອດເລືອດ.
- ກ້າມເນື້ອຫົວໃຈ: ແມ່່ນກ້າມເນື້ອເໜືອເຈຕະນາ ເຊັ່ນ
ກັນກັບເນື້ອຮຽບເເຕ່ວ່າມີລັກສະນະທາງຊີວະວິທະຍາຄ້າຍຄືກ້າມເນື້ອລາຍ,
ແຕ່ຕ່າງກັນບ່ອນທີ່ເຊວກ້າມເນື້ອຫົວໃຈຈະໂຍງໃຍເປັນຜືນດຽວກັນ,
ບໍ່ໄດ້ຮວມເປັນມັດໆຄືກັບກ້າມເນື້ອລາຍ.
2.2
ລະບົບຕ່ອມກັບພຶດຕິກໍາ
ຕ່ອມໃນຮ່າງກາຍຂອງຄົນເຮົາມີ 2 ຊະນິດດ້ວຍກັນຄື:
1.ຕ່ອມມີທໍ່: ເປັນຕ່ອມທີ່ລະລາຍສານຕ່າງໆທີ່ຕ່ອມຜະລິດຂື້ນອອກຈາກຕ່ອມໄປສູ່ອະໄວຍະວະອື່ນໆເຊັ່ນ:ຕ່ອມນໍ້າລາຍ,ຕ່ອມເຫື່ອ,ຕ່ອມນໍ້າຍ່ອຍ
ແລະ ຕ່ອມນໍ້າຕາ ເປັນຕົ້ນ.
2.ຕ່ອມບໍ່ມີທໍ່:
ເປັນຕ່ອມທີ່ບໍ່ມີທໍ່ເຊື່ອມຕໍ່ກັບອະໄວຍະວະສ່ວນຕ່າງໆທີ່ຕ່ອມຜະລິດອອກຈາກເຊື່ອມໄປໃນກະແສເລຶອດ
ຜ່ານທາງເນື້ອເຍື້ອທີ່ຫໍ່ຫຸ້ມເຊວຂອງຕ່ອມ ສະນັ້ນຕ່ອມນີ້ເອີ້ນວ່າ: ຣໍໂມນ (Hormone).
3 ລະບົບປະສາດກັບພຶດຕິກໍາ
ລະບົບປະສາດກັບພຶດຕິກໍານີ້ຈະແບ່ງອອກເປັນ 3
ພາກສ່ວນຍ່ອຍເຊິ່ງລາຍລະອຽດມີດັ່ງນີ້:
-
ເຊວປະສາດ
-
ລະບົບປະສາດສ່ວນກາງ
-
ລະບົບປະສາດສ່ວນນອກ
3.1 ເຊວປະສາດ
ເຊວປະສາດແມ່ນ
ໜ່ວຍພື້ນຖານຂອງລະບົບປະສາດ, ມີບົດບາດສໍາຄັນຕໍ່ການເກີດພຶດຕິກໍາເຊິ່ງມີຢູ່ຈໍານວນຫຼາຍ,
ມັນຈະທໍາງານເຊື່ອມຕໍ່ກັນໂດຍໃຊ້ກະແສໄຟຟ້າ.
3.2 ລະບົບປະສາດສ່ວນກາງ
ແມ່ນລະບົບປະສາດທີ່ມີເຊວປະສາດຫຼາຍທີ່ສຸດໃນບັນດາລະບົບປະສາດທັງໝົດ,
ປະກອບດ້ວຍ: ໄຂສັນຫຼັງ ແລະ ສະໝອງ.
-
ໄຂສັນຫຼັງມີໜ້າທີ່ 2
ຢ່າງຄື:
1
ສົ່ງກະແສປະສາດໄປໄປໃຫ້ສະໝອງຕີຄວາມໝາຍສັ່ງການ.
2 ເຊື່ອມຕໍ່ຕົວຮັບສໍາຜັດ
ແລະ ຕົວປະຕິບັດການໂດຍກົງ.
-
ສະໝອງ: ເປັນສູນກາງຂອງພຶດຕິກໍາ
ແລະ
ຄວບຄຸມການທໍາງານຂອງລະບົບປະສາດອື່ນໆຂອງຮ່າງກາຍໃຫ້ເປັນໄປຢ່າງມີລະບົບລະບຽບສອດຄ່ອງກັນ,
ເຊິ່ງແບ່ງອອກເປັນ 3 ພາກສ່ວນດ້ວຍກັນຄື:
1 ສ່ວນທີ 1.
ສະໝອງສ່ວນໜ້າ
2 ສ່ວນທີ 2.
ສະໝອງສ່ວນກາງ
3 ສ່ວນທີ 3
ສະໝອງສ່ວນນອກ
3.3 ລະບົບປະສາດສ່ວນນອກ
ເປັນລະບົບປະສາດທີ່ເຊື່ອມຕໍ່ລະຫ່ວາງສະໝອງ ແລະ
ໄຂຫຼັງກັບສ່ວນຕ່າງໆການແບ່ງອອກເປັນ 2 ລະບົບຍ່ອຍຄື: ລະບົບປະສາດໂຊມາຕິກ ແລະ
ລະບົບປະສາດອັດຕະໂນມັດ.
-
ລະບົບປະສາດ
ໂຊມາຕິກແມ່່ນ: ລະບົບປະສາດທີ່ເຊື່ອມຕໍ່ລະຫ່ວາງຕົວຮັບສໍາຜັດທາງຜິວໜັງ ແລະ
ກ້າມເນື້ອລາຍເຂົ້າສູ່ລະບົບປະສາດສ່ວນກາງ.
-
ລະບົບປະສາດອັດຕະໂນມັດແມ່ນ:
ລະບົບປະສາດທີ່ເຊື່ອມຕໍ່ລະຫ່ວາງລະບົບປະສາດກັບກ້າມເນື້ອຮຽບ, ກ້າມເນື້ອຫົວໃຈ ແລະ
ລະບົບຕ່ອມ.
+ ລະບົບປະສາດອັດຕະໂນມັດ
ແບ່ງອອກເປັນ 2 ສາຍຄື:
ກ. ສາຍຊິມພາເທຕິກ ດີວີເຊີນ (sympathetic
division)
ຂ. ສາຍພາຮາຊິມພາລາຕິກ ດີວີເຊີນ (parasympathetic
division)
ບົດທີ 5
ອາລົມຈິດ ແລະ ແຮງຈູງໃຈ
( Emotion and Motive )
6.
ແຮງຈູງໃຈ (Motive)
ແຮງຈູງໃຈ
ໝາຍເຖິງຂະບວນການທີ່ອີນຊີຖືກກະຕຸ້ນຈາກສິ່ງກະຕຸ້ນໃຫ້ມີພຶດຕິກໍາມຸ່ງໄປສູ່ຈຸດໝາຍປາຍທາງ
ຖ້າມີແຮງຈູງໃຈຫຼາຍຈະມີພຶດຕິກໍາຫຼາຍ.
6.1
ຄວາມໝາຍຂອງແຮງຈູງໃຈ
ການທີ່ຈະໃຫ້ຄວາມໝາຍຂອງຄໍາວ່າແຮງຈູງໃຈ
ທີ່ແນ່ນອນຊັດເຈນນັ້ນບໍ່ແມ່ນເລື່ອງງ່າຍເພາະແຮງຈູງໃຈເປັນເລື່ອງທີ່ກ່ຽວຂ້ອງເຖີງຄວາມຕ້ອງການ,
ຄວາມປາຖະໜາ, ແຮງກະຕຸ້ນ, ຈຸດມຸ່ງໝາຍ ແລະ ສະຖານະການສະເພາະທີ່ເກີດຂື້ນໃນຂະນະນັ້ນ, ໃນຊີວິດປະຈໍາວັນຂອງເຮົາຈະພົບວ່າສິ່ງທີ່ສໍາຄັນປະການໜື່ງທີ່ຈະເຮັດໃຫ້ຄົນເຮົາເກີດຄວາມອົດທົນ,
ພາກພຽນ, ຕັ້ງໃຈເຮັດວຽກຂອງບຸກຄົນນັ້ນຈະຕ້ອງໄດ້ຮັບການາຈູງໃຈ
ເພາະແຮງຈູງໃຈເປັນພະລັງງານຊຸກດັນໃຫ້ຄົນເຮົາປະກອບກິດຈະກໍາ ຫຼື ການກະທໍາສິ່ງຕ່າງໆ.
ຜູ້ທີ່ໄດ້ຮັບການຈູງໃຈຈະມີລັກສະນະ 3 ຢ່າງຄື:
-
ມີພະລັງ:ແມ່ນການເກີດພະລັງງານທີ່ເຮັດກິດຈະກໍາໃດໜຶ່ງເຊັ່ນ: ຫີວເຂົ້າ,ຫີວນໍ້າ,….
- ເກີດຄວາມພະຍາຍາມ:ແມ່ນຄົນທີ່ໄດ້ຮັບການຈູງໃຈຈະບໍ່ເກີດຄວາມທໍ້ຖອຍ ຫຼື
ຍົກເລີດການກະທໍາ.
- ສາມາດປ່ຽນແປງໄດ້:ແມ່ນຄົນເຮົາເມື່ອດິ້ນຈົນເຖິງທີ່ສຸດແລ້ວ ຖ້າບັນລຸເປົ້າໝາຍກໍ່ປ່ຽນແປງເປົ້າໝາຍໃໝ່ໄດ້.
6.2 ຂະບວນການຂອງແຮງຈູງໃຈ
|
ຮ່າງກາຍເກີດຄວາມຕ້ອງການ
|
|
ກະທໍາພຶດຕິກໍາເພື່ອໃຫ້ໄດ້ໃນສິ່ງທີ່ຕົນຕ້ອງການ
|
|
ຄວາມຕ້ອງການໄດ້ຮັບການຕອບສະໜອງ
|
|
ເກີດແຮງຍູ້
|
|
ແຮງຍູ້ດັນຈະຫຼຸດລົງ
|
|
( ແຜນພາບສະແດງຂະບວນການແຮງຈູງໃຈ )
|
6.3 ປະເພດຂອງແຮງຈູງໃຈ
ເຮົາສາມາດຈໍາແນກແຮງຈູງໃຈເປັນ 3
ປະເພດຄື:
-
ແຮງຈູງໃຈເພື່ອຢູ່ລອດ
-
ແຮງຈູງໃຈທາງສັງຄົມ
-
ແຮງຈູງໃຈກ່ຽວກັບຕົນເອງ
6.4 ວິທີວັດແຮງຈູງໃຈ
ນັກຈິດຕະວິທະຍາມີວິທີວັດແຮງຈູງໃຈດັ່ງນີ້:
1) ວັດຈາກການສັງເກດລະດັບການກະທໍາກິດຈະກໍາທົ່ວໆໄປ
2) ວັດຈາກການກະທໍາທີ່ໄດ້ຮຽນຮູ້ແລ້ວ
3) ວັດຈາກຄວາມພະຍາຍາມທີ່ຈະເອົາຊະນະອຸປະສັກ
4) ວັດຈາກການເລືອກຄືການໃຫ້ບຸກຄົນຫຼືສັດໄດ້ເລືອກທີ່ສະແດງພຶດຕິກໍາຢ່າງໃດໜື່ງ
6.5 ການພົວພັນລະຫ່ວາງອາລົມ
ແລະ ແຮງຈູງໃຈ
ໂດຍທົ່ວໄປແລ້ວອາລົມ ແລະ
ແຮງຈູງໃຈມີການພົວພັນ ຢູ່ 3 ລັກສະນະຄື:
1) ອາລົມມີໜ້າທີ່ເປັນແຮງຈູງໃຈ: ແມ່ນເມື່ອເຮົາມີອາລົມທີ່ຈະເຮັດໃຫ້ເຮົາມີແຮງຈູງໃຈທີ່ຈະກະທໍາພຶດຕິກໍາຢູ່ໃນຢ່າງໃດຢ່າງໜຶ່ງ
ເພີ່ນເອີ້ນວ່າ:ອາລົມມີໜ້າທີ່ເປັນແຮງຈູງໃຈ
2) ອາລົມມີໜ້າທີ່ເປັນເປົ້າໝາຍຂອງແຮງຈູງໃຈຄື:ຢູ່ໃນບາງຄັ້ງຄົນເຮົາມີແຮງຈູງໃຈທີ່ກະທໍາທພຶດຕິກໍາໃນບາງຢ່າງໃຫ້ເກີດຂື້ນ.
3) ອາລົມເກີດຄຽງຄູ່ກັບແຮງຈູງໃຈ:ແນ່ນອນແລ້ວເພາະອາລົມກັບແຮງຈູງໃຈເປັນສິ່ງກະຕຸ້ນທາງດ້ານຮ່າງກ່າຍໃຫ້ເກີດຄວາມອຶດຫິວ,ຄວາມເພິ່ງພໍໃຈ…..
ບົດທີ 6
ການຮັບຮູ້ ແລະ ການຮຽນຮູ້
( perception
and learning )
4
ການຖ່າຍທອດຄວາມຮູ້
4.1
ຄວາມໝາຍຂອງການຖ່າຍທອດຄວາມຮູ້
ການຖ່າຍຄວາມຮູ້ໝາຍເຖິງ
ການທີ່ນໍາສົ່ງທີ່ຮຽນຮູ້ແລ້ວໃນອະດິດມານໍາໃຊ້ແກ້ໄຂບັນຫາ ຫຼື ນໍາມາໃຊ້ສໍາພັນກັບສະຖານທີ່ໃໝ່ໆໃນປັດຈຸບັນ
ຫຼື ອະນາຄົດ. ສະນັ້ນການຖ່າຍທອດຈະຕ້ອງອາໄສ ຄວາມຄ້າຍຄືກັບບາງປະການຂອງເນື້ອໃນ ແລະ
ວີທີການ.
4.2 ອົງປະກອບທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບການຖ່າຍທອດການຮຽນຮູ້
ອົງປະກອບທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບການຖ່າຍທອດການຮຽນຮູ້ຄື:
Ø
ຄວາມຄ້າຍຄືກັນຂອງສິ່ງທີ່ຮຽນຮູ້
Ø
ການຖ່າຍທອດການຮຽນຮູ້ໂດຍອາໃສກົດເກນ
Ø
ການຮຽນຮູ້ເທັກນິກໃນການຮຽນ
Ø
ການຖ່າຍທອດການຮຽນຮູ້ຕ້ອງອາໄສການຮັບຮູ້ທີ່ດີ
Ø
ຜົນສໍາເລັດຂອງການຮຽນຮູ້ສິ່ງໃໝ່ຕ້ອງອາໄສຄວາມຮູ້ເກົ່າ.
ບົດທີ 7
ການຄົ້ນຄິດ ແລະ ເຈນຕະນາການ
4. ການຈື່ ແລະ ການລື່ມ
4.1. ການຈື່
4.1.1 ຄວາມໝາຍອງການຈື່
ການຈື່ໝານເຖີງຂະບວນການທີ່ສະໝອງເກັບຮັກສາຂໍ້ມູນໄວໄດ້
ແລະ ເມື່ອມີຄວາມຈໍາເປັນທີ່ຈະຕ້ອງໃຊ້ຂໍ້ມູນກໍ່ສາມາດດືງອອກມາໃຊ້ໄດ້ລວມທັງຂໍ້ມູນເຫຼົ່ານັ້ນ
ກໍສາມາດຖືກລືມໄປໄດ້າມໄລຍະເວລາທີ່ຜ່ານໄປ.
ຮູບການຂອງການຈື່ ມີ 3 ໄລບະຄື:
1) ການຈື່່່ໂດຍການຮັບສໍາຜັດ
2) ການຈື່ໄລຍະສັ້ນ
3) ການຈື່ຈຳໄລຍະຍາວ
4.1.2.
ຂະບວນການຂອງການຈື່ຈໍາ
ໃນການຈັດການເກັບຂໍ້ມູນ
ໃນແຕ່ລະໄລຍະຄວາມຈໍາ ອາດທຽບໄດ້ກັບການປະເມີນຂໍ່ມູນທາງ ຄອມພີວເຕີ, ເຊີ່ງປະກອບດ້ວຍ
ການໃສ່ລະຫັດຂໍ້ມູນ, ການເກັບຮັກສາຂໍ້ມູນແລະ ການກູ້ຂໍ້ມູນກັບຄືນ.
4.1.3.
ວິທີການວັດການວັດການຈື່ຈໍາ
ໃນການວັດການຈື່ຈໍາຂອງບຸກຄົນ
ສາມາດມີວິທີວັດ 3 ວິທີຄື:
-
ການລະນືກ
-
ການຈື່ໄດ້
-
ການຮຽນຊໍ້າ
4.2. ການລືມ
4.2.1. ຄວາມໝາຍຂອງການລືມ
ການລືມໝາຍເຖີງເປນຄວາມບໍ່ສາມາດທີ່ຈະກູ້ຂໍ້ມູນທີ່ເກັຍຮັກສາເອົາໄວ້ແຕ່ກ່ອນໄດ້,
ເຊີ່ງມີຜົນເຮັດໃຫ້ບຸກຄົນຕ້ອງສູນເສຍຂໍ້ມູນທີ່ມີປະໂຫຍດ,
ເມຶ່ອມີຄວາມຈຳເປັນຕ້ອງໃຊ້ຂໍ້ມູນຈື່ງຕ້ອງເສຍເວລາໃນການຮຽນຮູ້ໃໝ່
4.2.2. ສາເຫດຂອງການລືມ.
ມີສາເຫດຄື
-
ການເສື່ອມສະລາຍຂອງຮ່ອງຮອຍ
-
ການແຊກແຊງ
4.2.3.
ວິທີການເພີ່ມປະສິດທິພາບຂອງການຈື່ຈໍາ
ເຖີງແມ່ນວາປະສິດທິພາບຂອງການຈື່ຈຳຈະຂື້ນຢູ່ກັບສາມາດທາງດ້ານສະໝອງຂອງບຸກຄົນ
ແລະ ນອກຈາກນັ້ນບຸກຄົນສາມາດໃຊ້ເຕັກນີກເພື່ອເພີມຄວາມສາມາດຂອງການຈື່ຈຳໄດ້.
5. ການໃສ່ໃຈ
5.1 ຄວາມໝາຍ ແລະ
ຄວາມສໍາຄັນຂອງຄວາມໃສ່ໃຈ
ການໃສ່ໃຈໝາຍເຖີງການສຸມຈິດສຳນືກໃສເປົ້າໝາຍໃດໜື່ງ
ຫຼື ຫຼາຍເປົ້າໝານເຊີ່ງເປົ້າໝາຍນັ້ນຈະມີວາມໝາຍໃດໜື່ງທີ່ແນ່ນອນຕໍ່ກັບບຸກຄົນ,
ແນໃສ່ເຮັດໃຫ້ເປົ້າໝາຍນັ້ນຖືກສ່ອງແສງຢ່າງຮອບດ້ານຢູ່ໃນມັນສະໝອງຂອງຄົນເຮົາ.
5.2. ຊະນິດຂອງການໃສ່ໃຈ
ກນໃສ່ໃຈມີ 3 ຊະນິດຄື:
1.
ການໃສ່ໃຈມີເຈດຕະນາ:
ແມ່ນການໃສ່ໃຈທີ່ມີຈຸດປະສົງຢ່າງຄັກແນ່ເຊິ່ງຮຽກຮ້ອງໃຫ້ໃຊ້ຄວາມອົດທົນພະຍາຍາມຂອງບຸກຄົນ.
2.
ການໃສ່ໃຈບໍ່ມີເຈຕະນາ: ແມ່ນການແນໃສ່ຕາມລໍາພັງໃຈ
ໂດຍບໍ່ມີຈຸດປະສົງ,ບໍ່ມີຕື່ນຕົວ,ບໍ່ມີຄວາມຈໍາເປັນພະຍາຍາມຂອງບຸກຄົນ.
3.
ກາານໃສ່ໃຈພາຍຫຼັງການໃສ່ໃຈມີເຈຕະນາ:
ແມ່ນການໃໃສ່ໃຈທີ່ເກີດຂື້ນພາຍຫຼັງການໃສ່ໃຈມີເຈຕະນາແລ້ວມັນມີຄວາມຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີຄວາມເດັດດ່ຽວກໍ່ຄືສຸມໃສ່ຈຸດມຸ່ງໝາຍຢ່າງມີສະຕິສູງ.
5.3
ຈຸດພິເສດຂອງກາານໃສ່ໃຈ
ການໃສ່ໃຈລວມມີ 3 ຈຸດພິເສດຄື:
-
ການໃສ່ໃຈສູງ: ແມ່ນການກະທໍາຂອງບຸກຄົນ
ທີ່ມີຄວາມຕັ້ງໃຈຕື່ນຕົວ,ຫາວຫັນຕໍ່ພາລະກິດ
ເຊິ່ງຜົນໄດ້ຮັບຈຶ່ງມີໝາກຜົນທີ່ສ່ອງແສງເຖິງຈຸດເປົ້າໝາຍຖືກຕ້ອງ ແລະ ມີຄວາມຊັດເຈນສູງ.
-
ການແບ່ງກາານໃສ່ໃຈ:
ແມ່ນຄວາມສາມາດໃສ່ໃຈໄດ້ຢ່າງພຽງພໍກັບເປົ້າໝາຍ ຫຼື
ຫຼາຍການເຄື່ອນໄຫວແຕກຕ່າງກັນຢ່າງມີຈຸດປະສົງ.
-
ການຍ້າຍການໃສ່ໃຈ: ແມ່ນເງື່ອນໄຂອັນຈໍາເປັນໃຫ້ແກ່ການເຄື່ອນໄຫວຫຼາຍຢ່າງ
ໂດຍສະເພາະແມ່ນການເຄື່ອນໄຫວໃດທີ່ມັກຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີປະຕິກິລີຍາໄວຕໍ່ການກະຕຸ້ທີ່ສັ້ນ, ບັງເອີນ ແລະ ຊ່ວຍໃຫ້ຄົນເຮົາປະຢັດເວລາ ແລະ ເຂົ້າຫາວຽກໃໝ່ໄດ້ຢ່າງໄວ ແລະ
ຊັດເຈນ.
j
"ສຶກສາສາດ"
ບົດທີ
1
ຄວາມຮູ້ພື້ນຖານກ່ຽວກັບສຶກສາສາດ
I.ຄວາມເຂົ້າໃຈກ່ຽວກັບສຶກສາສາດ
ແລະ ສຶກສາສາດ
1.1.ຄວາມໝາຍຂອງການສຶກສາ
ຄວາມໝາຍຂອງການສຶກສາມີ 2 ລັກສະນະຄື: ຄວາມໝາຍແຄບ ແລະ ຄວາມໝາຍກວ້າງ.
a) ຄວາມໝາຍແຄບຂອງການສຶກສາ
ເປັນຂະບວນການພັດທະນາບຸກຄົນທາງສະຕິປັນຍາ,ທັກສະ,ບຸກຄະລິກພາບ ຫຼື ນິດໄສໃຈຄໍ.ໂດຍມີຜູ້ຖ່າຍທອດຄວາມຮູ້ ແລະ ຈັດປະສົບການໃຫ້ແກ່ຜູ້ຮຽນພາຍໃນສະຖາບັນການສຶກສາ.
b) ຄວາມໝາຍກວ້າງຂອງການສຶກສາ
ແມ່ນປາກົດການໜຶ່ງຂອງສັງຄົມ,ມີພາລະບົດບາດໃນການພັດທະນາບຸກຄະລາກອນຕາມຄວາມຕ້ອງການ ແລະ ຄວາມສາມາດຂອງຄົນຍຸກໃໝ່.
1.2.ພາລະບົດບາດຂອງການສຶກສາ
ການສຶກສາມີພາລະບົດບາດທາງດ້ານປັດໄຈ 3 ປັດໄຈຄື:
·
ພາລະບົດບາດທາງດ້ານເສດຖະກິດ
ແລະ ການຜະລິດ.
·
ພາລະບົດບາດທາງດ້ານການເມືອງ
ແລະ ສັງຄົມ.
·
ພາລະບົດບາດທາງດ້ານແນວຄິດ
ແລະ ວັດທະນະທໍາ.
1.3.ລັກສະນະຂອງການສຶກສາ
ລັກສະນະຂອງການສຶກສາມີ 3 ລັກສະນະຄື:
§ ລັກສະນະສັງຄົມ: ແມ່ນລັກສະນະການສຶກສາເປັນການເຄື່ອນໄຫວທີ່ສຶກສາອົບຮົມກັບບັນຫາຕ່າງໆ
ແລະ ທິດທາງຂອງສັງຄົມ.
§ ລັກສະນະປະຫວັດສາດ:
ເປັນລັກສະນະຂອງການສຶກສາທີ່ມີການປ່ຽນແປງໄປພ້ອມໆກັນກັບລະບອບສັງຄົມ
ໂດຍສະເພາະແມ່ນເປົ້າໝາຍ,ເນື້ອໃນ,ຮູບການ ແລະ ວິທີການສຶກສາອົບຮົມຂອງແຕ່ລະສະໄໝໃຫ້ໄດ້ເງື່ອນໄຂຂອງສັງຄົມ.
§ ລັກສະນະຊົນຊັ້ນ:
ລັກສະນີ້ເປັນລັກສະນະທີ່ສັງຄົມຖືກກົດຂີ່ຂູດຮີດບັນດາຊົນຊັ້ນຕ່າງໆ
ດັ່ງນັ້ນການສຶກສາຈຶ່ງຂື້ນກັບຊົນຊັ້ນກໍາອໍານາດເຊັ່ນ:ສັງຄົມສະຫະຊີບປະຖົມບູຮານ,ສັງຄົມຂ້າທາດ ແລະ
ສັງຄົມສັກດີນາ.
1.4.ຄວາມໝາຍ ແລະ
ຄວາມສໍາຄັນຂອງສຶກສາສາດ
1.4.1ແນວຄວາມຄິດຕ່າງໆກ່ຽວກັບສຶກສາສາດ
ແນວຄວາມຄິດທີ່ເດັ່ນຂອງບັນດານັກສຶກສາສາດມີດັ່ງນີ້:
1) ທ່ານ
ຢານ ອາໂມສ ໂກແມນສະກີ (ປີ 1592 – 1670) ທ່ານໄດ້ວາງມາດຖານສໍາລັບຄູເຊັ່ນ:
a. ຄູຕ້ອງເປັນຜູ້ທີ່ຊື່ສັດສຸດຈະລິດ,ຫ້າວຫັນຟົດຟື້ນ,ອົດທົນ,ດຸໝັ້ນພາກພຽນ
ແລະ ເປັນແບບຢ່າງອັນມີຊິວິດຊີວາ ທາງດ້ານຄຸນສົມບັດ.
b. ຄູຕ້ອງມີຄວາມຮູ້
ແລະ ດຸໝັ້ນອອກແຮງງານ,ຄວາມຮັກອາຊີບ ແລະ
ພາລະຂອງຕົນຢ່າງບໍ່ມີຂອບເຂດ.
c. ທ່ານຕ້ອງປະດິດລະບົບການສຶກສາທີ່ດີ
ແລະ ທ່ານຕ້ອງຄົ້ນຄວ້າກ່ຽວກັບຫຼັກມູນທີ່ວ່າ: ” ທິດສະດີສິດສອນອັນຍິ່ງໃຫຍ່ ”.
2) ທ່ານ
ກົງສະຕັນຕິນ ເດີມີຕຣີເຢວິດ ອູຊິນສະກີ ( 1824 – 1870 ) ທ່ານສັງເກດເຫັນວ່າ:ການເຄືອນໄຫວຂອງຄູໄດ້ຮັບກາານປຸກລະດດົມຊຸກຍູ້ຢ່າງເປັນປະຈໍາ
ຍີ່ງກວ່າການເຄື່ອນໄຫວວຽກງານອື່ນໆ,ດ້ານຮູບນອກ ແລະ
ໝາກຜົນຂອງມັນບໍ່ໄດ້ເຫັນງ່າຍ.
3) ທ່ານ
ເລັບ ນິໂກລາຍເຢວິດ ໂຕນສະໂຕຍ (1828 – 1910) ທ່ານໄດ້ຂຽນໄວ້ວ່າ: ຖ້າຄູມີຄວາມຮັກຕໍ່ໜ້າທີ່ ຄູຜູ້ນັ້ນກໍ່ຈະເປັນຄູທີ່ດີ, ຖ້າຫາກຄູມີຄວາມຮັກແພງຕໍ່ນັກຮຽນເໝືອນລູກຂອງຕົນ,ຜູ້ກ່ຽວກໍ່ຈະດີລື່ນຄູຜູ້ທີ່ອ່ານປື້ມໝົດທຸກຕົວ
ແຕ່ກໍບໍ່ມີຄວາມຮັກໜ້າທີ່ກໍ່ຄືຕໍ່ນັກຮຽນ,ຖ້າຫາກຄູມີຄວາມຮັກຕໍ່ໜ້າທີ່ບວກຕໍ່ກັບນັກຮຽນຜູ້ກ່ຽວຈຶ່ງເປັນຄູຮອບດ້ານຢ່າງແທ້ຈິງ.
1.4.2 ຄວາມໝາຍຂອງການສຶກສາສາດ
ສຶກສາສາດ ແມ່ນວິທະຍາສາດຂະແໜງໜຶ່ງທີ່່ຄົ້ນຄວ້າ ແລະ ທ້ອນໂຮມກ່ຽວກັບກົດເກນ,ຫຼັກການທີ່ມີລັກສະນະເລືອກເຟັ້ນ,ເພື່ອຖ່າຍທອດ,ກໍ່ສ້າງ ແລະ ຫຼໍ່ຫຼອມຄົນໃຫ້ມີຄວາມຮູ້,ຄວາມສາມາດ
ແລະ ມີຄຸນສົມບັດສິນທໍາປະຕິບັດ.
1.4.3 ຄວາມສໍາຄັນຂອງສຶກສາສາດ
ວິຊາ ສຶກສາສາດມີຄວາມສໍາຄັນຄື:
Ø ຄົ້ນຄວ້າບັນດາຫຼັກມູນຂອງລັດທີມາກ
- ເລນີນ ກ່ຽວກັບການສຶກສາ.
Ø ຄົ້ນຄວ້າແນວທາງ
-
ທັດສະນການສຶກສາຂອງພັກ.
Ø ເອົາໃຈໃສ່ຮໍ່າຮຽນວິທະຍາສາດການສຶກສາຈາກຕ່າງປະເທດຕ່າງໆໃນໂລກ.
Ø ບົນພື້ນຖານການຄົ້ນຄວ້າທັດສະນະຂອງລັັດທີມາກ
-
ເລນີນາງຂອງກ່ຽວກັບການສຶກສາ,ແນວທາງຂອງພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວ.
Ø ອີງໃສ່ກົດເກນຂະບວນການຮັບຮູ້ຂອງມະນຸດ,ການຂະຫຍາຍຕົວທາງດ້ານຊິວະສາດ,ຈິດຕະສາດຂອງນັກຮຽນລາວໃນສະພາບປັດຈຸບັນ.
Ø ຄົ້ນຄວ້າລະບົບການສຶກສາເພື່ອຕອບສະໜອງຕາມຄວາມຮຽກຮ້ອງຕ້ອງການຂອງສັງຄົມລຸ່ນໜຸ່ມ.
II.ສາຂາຂອງວິຊາສຶກສາສາດ
ແລະ ການພົວພັນກ່ຽວວິຊາອື່ນໆ
2.1 ສາຂາຂອງວິຊາສຶກສາສາດ
ສາຂາຂອງວິຊາສຶກສາສາດມີ
5 ສາຂາຄື:
·
ສຶກສາສາດທົ່ວໄປ
·
ທິດສະດີສິດສອນ
·
ສຶກສາຕາມຊໍ່າອາຍຸ
·
ສຶກສາພິເສດ
(ສໍາລັດຄົນພິການ)
·
ປະຫວັດສຶກສາສາດ
2.2 ການພົວພັນກັບວິທະຍາສາດຂະແໝງການອຶ່ນໆ
ອີງໃສ່ຂະບວນວິວັດແຫ່ງການເຊື່ອມຊຶມເຂົ້າຫາກັນຫຼາຍຮູບຫຼາຍແບບລະຫວ່າງຂະແໝງການວິທະຍາສາດຕ່າງໆດ້ວຍກັນຊຶ່ງມີການພົວພັນກັບວິທະຍາສາດຂະແໝງການອື່ນໆແບບກາຍຍະອິນຊີເຊັ່ນ: ປັດຊະຍາມາກ-ເລນິນ,ຈິດຕະວິທະຍາ,ຊີວະວິທະຍາ ແລະ ສັງຄົມວິທະຍາ.
III.ວິທີຄົ້ນຄວ້າຂອງສຶກສາສາດ
ສຶກສາສາດເປັນວິທະຍາສາດວ່າດ້ວຍກົດເກມລວມກ່ຽວກັບການຂະຫຍາຍຕົວຂອງທໍາມະຊາດ,ສັງຄົມ ແລະ
ຄວາມນຶກຄິດຂອງມະນຸດເຊິ່ງເຮັດໃຫ້ການສຶກສາຄົ້ນຄ້ວາທາງດ້ານສຶກສາສາດໄດ້ຮັບຜົນ,ບໍ່ວ່າທາງດ້ານປະລິມານກໍ່ຄືທາງດ້ານຄຸນນະພາບ ແລະ ວິທີດັ່ງກ່າວປະກອບມີ: ການສັງເກດ -ຕິດຕາມ,ການທົດລອງ,ການໂອ້ລົມສົນທະນາ(ສອບຖາມ)ການສຶກຄົ້ນຄວ້າຈານປຶ້ນຕໍາລາ
ແລະ ເອກະສານຕ່າງໆ.
IV.ການຂະຫຍາຍຕົວດ້ານບຸກຄະລິກກະພາບ
4.1ທັດສະນະຕ່າງໆກ່ຽວກັບການຂະຫຍາຍຕົວດ້ານບຸກຄະລິກກະພາບ
ການຂະຫຍາຍຕົວດ້ານບຸກຄະລິກກະພາບແມ່ນວິວັດທທີ່ສັບສົນ.ຍາວນາມ.ລະອິດລະອ້ຽວ ແລະ ໜັກແໜ້ນທີ່ສຸດ, ມັນແມ່ນກນຜັນປ່ຽນຈາກປະລິມານໄປສູ່ຄຸນນະພາບ,
ຄວາມໜາຍວ່າຕ້ອງໄດ້ຜ່ານການສະສົມປະລິມານແລ້ວຈຶ່ງສາມາດມີຄຸນນະພາບອັນໃໜ່ປະກົດຕົວຂຶ້ນມາ.
4.2ການຂະຫຍາຍຕົວດ້ານບຸກຄະລິກກະພາບ
ການຂະຫຍາຍຕົວທາງດ້ານບຸກຄະລິກກະພາບ ແມ່ນວິວັດການອັນໜຶ່ງທີ່ສັບສົນ,ມັນກໍາເນີດຂໍ້ຂັດແຍ່ງ ຮ້ອຍສິ່ງພັນແນວ ແລະ ໄດ້ຮັບຜົນສະທ້ອນຈາກຫຼາຍເງື່ອນໄຂ.
4.3ປັດໄຈແຫ່ງການຂາໜະຫຍາຍຕົວບຸກຄະລິກກະພາບ
ບຸກຄະລິກກະພາບແມ່ນໜາກຜົນທີ່ໄດ້ຮັບຈານການກະທົບຊິ່ງກັນ ແລະ ກັນລະຫວ່າງຫຼາຍປັດໄຈດ້ອຍກັນແຕ່ປັດໄຈທີ່ສໍາຄັນແມ່ນປັດໄຈການສຶກສາອົບຮົມຊຶ່ງມີຈຸດເດັ່ນສະເພາະທາງດ້ານຄຸນນະພາບຢູ່ບ່ອນວ່າ
ຜູ້ສຶກສາອົບຮົມໄດ້ວງເປົ້າໜາຍໃດໜຶ່ງສະເພາະຢ່າງມີສະຕິສຶກນຶກເພຶ່ອໃຫ້ບັນລຸເຖິງເປົ້າໜາຍດັ່ງກ່ວາຜູ້ສຶກສາອົບຮົມກໍ່ມີການໜານໃຊ້ຫຼາຍພາຫະນະເພຶ່ອໃຫ້ການຂະຫຍາຍຕົວດ້ານບຸກຄະລິກະພາບປາກົດເປັນຈິງຕາມເປົ້າໜາຍທີ່ວາງໄວ້.
4.3.1ປັດໄຈທາງດ້ານຊີວະສາດ
ການປະກອບສ້າງບຸກຄະລິກະພາບແມ່ນຂະບວນວິວັດທີ່ສັບສົນ ແລະ
ມີຄວາມສໍາຄັນຫຼາຍຢ່າງທີ່ປາກົດຕົວອອກໃຫ້ເຫັນໃນຕົວຂອງຄົນທາງດ້ານຮ່າງກາຍ ແລະ
ສະລິລະວິທະຍາ,ທາງດ້ານແນວຄິດຈິດໃຈ ແລະ
ທາງດ້ານສັງຄົມໂດຍສອດຄ່ອງກັບບັນດາກົດເກນວ່າດ້ວຍການສືບເຊື້ອ,ຄົນທັງຫຼາຍແມ່ນພາກັນສືບທອດເອົາໂຄງປະກອບທາງດ້ານຮ່າງກາຍ,
ລັກສະນະຂອງຂອງຮ່າງກາຍ ແລະ ການເຄື່ອນໄຫວທາງດ້ານສະລິລະວິທະຍາ,
ລະບົບເສັ້ນປະສາດເຊິ່ງເຮັດໃຫ້ຄົນເຮົາສາມາດຮັບເອົາຜົນກະທົບຈາກສະພາບແວດລ້ອມພາຍນອກໄດ້
4.3.2ປັດໄຈທາງດ້ານສັງຄົມ
ເດັກມີການຂະຫຍາຍຕົວທາງດ້ານບຸກຄະລິກະພາບໂດຍຮັບຜົນກະທົບຈານສະພາບແວດລ້ອມ.
ຄວາມເຂົ້າໃຈກ່ຽວກັບ “ສະພາບແວດລ້ອມ” ມັນປະກອບມີລະບົບສະພາບພາຍນອກອັນສັບສົນທີ່ມີຄວາມຈໍາເປັນ, ເພື່ອໃຫ້ມະນຸດຜູ້ໜຶ່ງມີຊີວິດ ແລະ ມີການຂະຫຍາຍຕົວ.ຢູ່ໃນສະພາບດັ່ງກ່າວມີທັງເງື່ອນໄຂທໍາມະຊາດ
ແລະ ເງື່ອນໄຂທາງສັງຄົມ
4.3.3ປັດໄຈແຫ່ງການສຶກສາອົບຮົມ
ຢູ່ບ່ອນໃດມີການສຶກສາອົບຮົມຢູ່ບ່ອນນັ້ນແມ່ມມີການຄໍານຶງເຖິງອິດທິກໍາລັງຍູ້ໜູນແຫ່ງການຂະຫຍາຍຕົວດ້ານອາຍຸກະສຽນ
ແລະທາງດ້ານຈຸດພິເສດສ່ວນຕົວຂອງເດັກ,ຢູ່ບ່ອບນັ້ນມີການໜູນໃຊ້ຜົນສະທ້ອນທີ່ດີຈານສະພາບແວດລ້ອມຢ່າງເຕັມສ່ວນ
ແລະ ຫຼຸດຜ່ອນສິ່ງທີ່ບໍ່ດີລົງເທື່ອລະໜ້ອຍ ເຊັ່ນ:ຮ່ອງຮອຍເກົ່າຂອງຈິດຕະວິທະຍາທີ່ຕິດພັນກັບລະບອບກໍາມະສິດສ່ວນຕົວ, ຄວາມບໍ່ເປັນລະບຽບຮຽບຮ້ອຍ, ການກິນເຫົ້າເມົາຢາ
ແລະອື່ນງ,ກ້າວໄປເຖິງບ່ອນທີ່ມີເປັນເອກະພາບກັນລະຫວ່າງໂຮງຮຽນ,
ການກິນຄອບຄົວ, ອງການຈັດຕັ້ງມະຫາຊົນ.
ບົດທີ 2
ການສຶກສາຢູ່ໃນລາວ
I.ປະຫັດຄວາມເປັນມາຂອງການສຶກສາຢູ່ໃນລາວໂດຍສັງເຂບ
1.1ການສຶກສາກ່ອນປີ
1975
1.1.1ຢູ່ເຂດຄວບຄຸມຊົ່ວຄາວຂອງຝ່າຍວຽງຈັນ
ໃນເຂດຄວບຄຸມຊົ່ວຄາວຂອງລັດຖະບານວຽງຈັນ,ການສຶກສາບໍ່ໄດ້ຂັຫຍາຍຕົວພໍເທົ່າໃດ,ປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າສ່ວນຫຼວງຫຼາຍບໍ່ຍັງກືກໜັງສື.
1.1.2ການສຶກສາຢູ່ເຂດປົດປ່ອຍຖານທີ່ໝັ້ນຂອງການປະຕິບັດ
ການສຶກສາຢູ່ເຂດປົດປ່ອຍກໍ່ໄດ້ຮັບການພັດທະນາຂື້ນເທື່ອລະກ້າວ
ແຕ່ຂັ້ນປະຖົມໄປຫາຂັ້ນມັດທະຍົມຕອນຕົ້ນ - ຕອນປາຍພາລະກິດຕົ້ນຕໍໃນໄລຍະນີ້ແມ່ນການກໍ່ສ້າງຮາກຖານປະຕິບັດ
ເພືອສ້າງພື້ນຖານອັນໜັກແໜ້ນໄດ້ແກ່ການສຶກສາປະຕິບັດໃນໄລຍະຕໍ່ມາ, ເຊິ່ງສາມາດແບ່ງອອກເປັນ 2 ສະໄໝຄື:ສະໄໝ 1961 – 1967 ແລະ ສະໄໝ 1967 – 1975.
1.2ການສຶກສາຫຼັງປີ 1975
– 1999
ມາເຖິງປີ 1975 ການສຶກສາຢູ່ເຂດປົດປ່ອຍເຖິງວ່າຈະປະສົບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກກໍ່ຕາມແຕ່ມີຜົນສໍາເລັດອັນສະຫງ່າງາມຫຼາຍໆດ້ານກໍ່ຄື:
Ø ວຽກງານການລົບລ້າງຄວາມບໍ່ຮູ້ໜັງສື
ແລະ ບໍາລຸງວັດທະນະທໍາ
Ø ວຽກງານສາມັນການສຶກສາ
Ø ວຽກງານກໍ່ສ້າງ
ແລະ ບໍາລຸງຄູ
II.ລັກສະນະການສຶກສາຢູ່ໃນລາວ
2.1ລັກສະນະຊາດ
1) ການສຶກສາຕ້ອງຕິດພັນກັບການພັດທະນາເສດຖະກິດ
- ສັງຄົມຢູ່ໃນ ສ.ປ.ປ.ລາວ
2) ການສຶກສາຕ້ອງສ່ອງແສງມູນເຊື້ອອັນດີງາມຂອງຊາດ,ລົບລ້າງການສຶກສາແບບເກົ່າໃຫ້ກາຍເປັນແບບໃໝ່
3) ໃຫ້ເຖິງພາສາລາວເປັນພາສາທາງກາງ
ແລະ ພາສາທາງລັດຖະການ
4) ຄວນຮັກສາຮີດຄອງ,ວັດທະນະທໍາອັນດີງາມໄວ້,ຮັບເອົາສິ່ງທີ່ກ້າວໜ້າ ແລະ
ທັນສະໄໝຂອງໂລກ
2.2ລັກສະນະວິທະຍາສາດ
o
ການສຶກສາຢູ່ໃນລາວແມ່ນອີງໃສ່ພື້ນຖານທິດສະດີ
ມາກ -
ເລນີນ
o
ການສຶກສາຕ້ອງສ່ອງແສງເຖິງລັກສະນະກ້າວໜ້າທັນສະໄໝ
o
ຮູ້ໝູນໃຊ້ວິທະຍາສາດທີ່ກ້າວໜ້າເຂົ້າໃນພາກປະຕິບັດຕົວຈີງຂອງການສຶກສາ
2.3ລັກສະນະມະຫາຊົນ
·
ການສຶກສາມີລັກສະນະມະຫາຊົນ,ຮັບໃຊ້ມະຫາຊົນ,ມະຫາຊົນມີໜ້າທີ່ ແລະ
ພັນທະຕໍ່ການສຶກສາ
·
ອີງໃສ່ມະຫາຊົນເພືອສ້າງພື້ນຖານການສຶກສາ
·
ເຮັດໃຫ້ມະຫາຊົນເຊື່ອມຊືມແນວທາງການສຶກສາ
·
ລັກສະນະມະຫາຊົນຕ້ອງສະແດງອອກຢູ່ໃນຈຸດປະສົງ,ເນື້ອໃນ,ຮູບການຈັດຕັ້ງ ແລະ ອື່ນໆ
III.ລະບົບການສຶກສາຂອງ ສ.ປ.ປ.ລາວ ໂດຍສັງເຂບ
3.1ການສຶກສາໃນລະບົບໂຮງຮຽນ
ກນສຶການສຶກສາໃນລະບົບໂຮງຮຽນ ປະກອບດ້ວຍ 3 ສາຍຫຼັກໃຫ້ແກ່: ສາຍສາມັນສຶກສາ,ສາຊີວະສຶກສາ ແລະ ສາຍການສຶກສາຊັ້ນສູງ
3.2ການສຶກສານອກລະບົບໂຮງຮຽນ
ແມ່ນພາກສ່ວນໜຶ່ງຂອງລະບົບການສຶກສາແຫ່ງຊາດທີ່ກໍາລັງເຕີບໃຫຍ່ຂະຫຍາຍຕົວ
ໃນໄລຍະໃໝ່ຊຶ່ງມີຄ່າ ແລະ
ຄຸນນະພາບທຽບເທົ່າຮອບດ້ານກັບການສຶກສາໃນລະບົບໂຮງຮຽນການສຶກສານອກລະບົບໂຮງຮຽນການສຶກສາໃນປັດຈຸບັນແບ່ງອອກເປັນ
3
ສາຍໃຫຍ່ຄື: ການລົບລ້າງຄວາມບໍ່ຮູ້ໜັງສື,ການບໍາລຸງວັດທະນະທໍາ ແລະ ການເຝິກອົບຮົມວິຊາຊີບ.
ບົດທີ
3
ແຜນການພັດທະນາການສຶກສາ
2001
– 2020
I.ທິດທາງ,ຄາດໝາຍ,ນະໂຍບາຍລວມ ແລະ
ວິທີການປະຕິບັດຂອງແຜນການພັດທະນາການສຶກສາແຫ່ງຊາດລາວ
1.1ທິດທາງລວມຂອງແຜນການພັດທະນາການສຶກສາແຫ່ງຊາດລາວ
1) ການສຶກສາການພັດທະນາຕ້ອງສ່ອງຄ່ອງ
ແລະ ຕິດພັນກັບການພັດທະນາເສດຖະກິດ - ສັງຄົມກັບສະພາບຄວາມເປັນຈີງຂອງແຕ່ລະທ້ອງຖິ່ນ.
2) ການພັດທະນາການສຶກສາຕ້ອງຮັບປະກັນໃນການສ້າງຄົນໃຫ້ມີການຂະຫຍາຍຕົວຮອບດ້ານ
ແລະ ໄດ້ຮຽນຮູ້ຕະຫຼອດຊີວິດ.
3) ການພັດທະນາການສຶກສາຕ້ອງໄປຕາມທ່າອ່ຽງ
ແລະ ມາດຖານລວມຂອງສາກົນໃຫ້ລະດັບການສຶກສາທຽມເທົ່າກັບສາກົນເທື່ອລະກ້າວ.
4) ການພັດທະນາການສຶກສາຕ້ອງດໍາເນີນໄປຢ່າງເປັນລະບົບຕໍ່ເນື່ອງໃນທຸກຊົ້ນ
ທຸກສາຍນັບທັງພາກລັດ ແລະ ພາກເອກະຊົນ.
5) ເຮັດໃຫ້ການສຶກສາກາຍເປັນວຽກງານໃຈກາງຂອງການພັດທະນາຊັບພະຍາກອນມະນຸດ,ກ່າຍເປັນພາລະກິດທົ່ວປວງຊົນ ແລະ ໝົດທຸກຄົນມີສ່ວນເຂົ້າຮ່ວມໃນການພັດທະນາການສຶກສາ.
6) ສ້າງໃຫ້ຄົນລາວເປັນພົນລະເມືອງທີດີ,ມີນໍ້າໃຈຮັກຊາດ,ມີອຸດົມການທີດີ,ມີແນວຄິດຄຸນສົມບັດ,ມີຄວາມຮູ້….
1.2 ຄາດໝາຍລວມຂອງແຜນການພັດທະນາການສຶກສາແຫ່ງຊາດ
1) ຂະຫຍາຍໂຮງຮຽນອານຸບານໃຫ້ສາມາດຮັບນັກຮຽນເພີ່ມຂື້ນຕາມລໍາດັບ.
2) ປະຕິບັດການສຶກສາຊັ້ນປະຖົມແບບບັງຄັບໃຫ້ເພີ່ມຈາກ
77,3% ເປັນ 98% ໃນປີ 2020.
3) ເພີ່ມອັດສ່ວນຕາຈາກຊັ້ນມັດທະຍົມຕອນຕົ້ນ
45,8% ໃຫ້ເປັນ 85% ໃນປີ 2020.
4) ເພີ່ມອັດຕາສ່ວນຈາກຊັ້ນມັດທະຍົມຕອນປາຍ
22,6%
ໃຫ້ເປັນ 34%ໃນປີ 2020.
5) ລົບລ້າງຄວາມບໍ່ຮູ້ໜັງສືໃຫ້ປະຊາຊົນ.
6) ເພີ່ມອັດຕາສ່ວນຈໍານວນນັກສຶກສາຕໍ່ປະຊາຊົນໃຫ້ໄດ້
850/100,000ຄົນໃນປີ 2020.
7) ຕ້ອງເພີ່ມງົບປະມານຂອງຂອງລັດເຂົ້າໃນການພັດທະນາການສຶກສາໃຫ້ໄດ້
20%
ໃນປີ 2020.
1.3 ນະໂຍບາຍລວມຂອງແຜນການພັດທະນາການສຶກສາແຫ່ງຊາດລາາວ
1. ວິໄຈທັດຍຸດທະສາດຂອງການສຶກສາ.
2. ການພັດທະນາການຮຽນ
-
ການສອນຢ່າງເປັນລະບົບຕໍ່ເນື່ອງ.
3. ເອົາໃຈໃສ່ການພັດທະນາການສຶກສາ
- ການຮໍ່າຮຽນໃຫ້ດີຂື້ນກວ່າເກົ່າ.
4. ຂະຫຍາຍການສຶກສາຂັ້ນພື້ນຖານຢ່າງກວ້າງຂວາງ.
5. ພົນລະເມືອງລາວໃຫ້ໄດ້ຮັບການສຶກສາຈາກຊັ້ນມັດທະຍົມຕອນຕົ້ນ
-
ຕອນປາຍ ແລະ ຂັ້ນມະຫາວິທະຍາໄລຢ່າງມີແຜນການ.
6. ຂະຫຍາຍການສຶກສາໄປສູ່ເຂດຫ່າງໄກສອກຫຼີກ.
7. ມີນະໂຍບາຍໃຫ້້ຜູ້ມີພອນສະຫວັນພິເສດ.
8. ການພັດທະນາການສຶກສາໃນຕໍ່ໜ້າແມ່ນເອົາຄຸນນະພາບເປັນຕົ້ນ.
9. ສົ່ງເສີມໃຫ້ທົ່ວສັງຄົມເຂົ້າຮ່ວມວຽກງານການສຶກສານັບມື້ນັບກວ້າງຂວາງ.
10. ເອົາໃຈໃສ່ດ້ານການພັດທະນາການບໍລິຫານ,ຄຸ້ມຄອງ ແລະ ກວດກາການສຶກສາໃຫ້ມີປະສິດທີພາບດີກວ່າເກົ່າ.
11. ເອົາໃຈໃສ່ຮ່ວມມື້,ສະແຫວງຫາການຊ່ອຍເຫຼືອຈາກຕ່າງປະເທດ ແລະ ອົງການຈັດຕັ້ງສາກົນຕ່າງໆ.
1.4 ວິທີການພັດທະນາການສຶກສາ
- ພັດທະນາຄູນັບທັງສ້າງຄູ ແລະ
ການບໍາລຸງຄູທຸກຊັ້ນຄົນ.
- ເພີ່ມການລົງທືນໃສ່ການສຶກສາ.
- ສົ່ງເສີມການສຶກສາພາກເອກະຊົນ.
- ຂະຫຍາຍການສຶກສາໄປສູ່ເຂດຊົນເຜົ່າ.
- ຈັດຕັ້ງການຮຽນໜັງສືຄວບຄູ່ກັບການເຝິກວິຊາຊີບ.
- ສ້າງໂຮງຮຽນໃຫ້ນັກຮຽນຜູ້ມີພອນສະຫວັນ.
- ປັບປຸງຫຼັກສູດປື້ມແບບຮຽນ ແລະ ວິທີສິສອນ.
- ຈັດຕັ້ງການສອນຫ້ອງຄວບ.
- ຈັດຕັ້ງ ແລະ ຂະຫຍາຍກຸ່ມໂຮງຮຽນ.
-
ປະສານສົມທົບກັບກໍາລັງການປະກອບອາວຸດໃນການສິດສອນ.
- ສົ່ງເສີມ ແລະ ຂະຫຍາຍການສຶກສາທາງໄກ.
- ປັບປຸງການບໍລິຫານຄຸ້ມຄອງການສຶກສາທັງກະຊວງໃຫ້ເປັນຮາກຖານ.
- ສ້າງສິ່ງແວດທາງສັງຄມ.
- ເພີ່ມທະວີການນໍາພາຂອງຄະນະພັກ ແລະ
ອໍານາດການປົກຄອງ.
- ສະແຫວງຫາການສຶກສາຈາກຕ່າງປະເທດ ແລະ
ອົງການສາກົນຕ່າງໆ.
- ນໍາເອົາວິທະຍາສາດທີ່ທັນສະໄໝ ແລະ
ເທັກໂນໂລຊີ ແລະ ພາສາຈາກຕ່າງປະເທດ.
- ປະຕິຮູບການສຶກສາເປັນໄລຍະ.
1.5 ແຜນການພັດທະນາການສຶກສາ
ແຜນງານການສຶກສາມີຢູ່ 3 ແຜນງານຄື:
Ø ແຜນງານປັບປຸງຂະຫຍາຍໂອກາດເຂົ້າການຮຽນ.
Ø ແຜນງານປັບປຸງຄຸນນະພາບ
ແລະ ຄວາມສອດຄ່ອງ.
Ø ແຜນງານການປັບປຸງຍໍລິຫານ
ແລະ ຄຸ້ມຄອງການສຶກສາ.
II.ແຜນງານເພື່ອປະຕິບັດຍຸດທະສາດການສຶກສາແຫ່ງຊາດ
ແຜນງານເພືອປະຕິບັດຍຸດທະສາດການສຶກສາແຫ່ງຊາດສາມາດແບ່ງອອກເປັນ 6 ແຜນງານຄື:
1) ແຜນງານພັດທະນາສາມັນສຶກສາ.
2) ແຜນງານການສຶກສານອກລະບົບ.
3) ແຜນງານປັບປຸງ,ຂະຫຍາຍອາຊີວະສຶກສາ ແລະ ມະຫາວິທະຍາໄລ.
4) ແຜນງານກໍ່ສ້າງບໍາລຸງຄູ.
5) ແຜນງານການປົກຄອງ
ແລະ ຄຸ້ມຄອງການສຶກສາ.
6) ມາດຖານ
ແລະ ວິທີການຕ່າງໆ.
ບົດທິ
4
ຫຼັກການສຶກສາ,ວິທີສຶກສາ
ແລະ ເນື້ອໃນສຶກສາ
I. ຫຼັກການສຶກສາ
ຫຼັກການສຶກສາເປັນທິດສະດີກກົກເຂົ້າທີ່ຄູແຕ່ລະຄົນຕ້ອງເຊື່ອມຊືມໃຫ້ເລິກເຊິ່ງຈື່ງສາມາດເຮັດໜ້າທີ່ກໍ່ສ້າງຄົນລຸ້ນໃໝ່ໃຫ້ເກິດຜົນແລະມີປະສິດທີພາບທາງດ້ານພັດທະນາກໍ່ຄືພາລະກິດຂອງຊາດ.
• ຫຼັກການສຶກສາມີ
7 ຫຼັກການດັ່ງນີ້:
-ການສຶກສາຕ້ອງຮັບປະການຈຸດປະສົງຂອງການການສຶກສາຂອງພັກ.
-ການສຶກສາຕ້ອງຕິດພັນກັບການອອກແຮງງານ ແລະ
ການເຄື່ອນໄຫວສັງຄົມ.
-ການສຶກສາໃນຂະບວນລວມໝູ່.
-ການນັບຖືນັກຮຽນ ແລະ ວາງຄາດໝາຍຕໍ່ນັກຮຽນ.
-ສົ່ງເສີມດ້ານດີ ແລະ ດັບແປງດ້ານອ່ອນ.
-ສຶກສາສົມທົບລະຫວ່າງໂຮງຮຽນ,ຄອບຄົວ ແລະ
ສັງຄົມ.
-ການສຶກສາຕ້ອງແນໃສ່ຈຸດພິເສດຂອງນັກຮຽນ.
II. ວິທີ ແລະ
ສ້າງເສັ້ນທາງດັນເນີນການສຶກສາ
2.1 ວິທີການສຶກສາ
ວິທີສຶກສາແມ່ນການສັງລວມວິທີປະຕິບັດລະບຽບວິໄນ,ເພື່ອດັບສ້າງ ແລະ ກໍ່ສ້າງໃຫ້ນັກຮຽນມີທາດແທ້ຄຸນສົມບັດຂອງຄົນໃໝ່ທີ່ໄດ້ກຳນົດໄວ້ໃນຈຸດປະສົງເປົ້າໝາຍການສຶກສາຂອງພັກມີ
3 ວິທີຄື:
ວິທີສຶກສາອົບຮົມ,ວິທີປຸກລະດົມ,ວິທີຈັດຕັ້ງໃຫ້ນັກຮຽນເຄື່ອນໄຫວກິດຈະກຳ.
2.1.1 ວິທີສຶກສາອົບຮົມ
ວິທີສຶກສາອົບຮົມແມ່ນວິທີຊີ້ແຈງເຫດ ແລະ ຜົນເພື່ອຊ່ວຍປັບປຸງຄວາມຮູ້, ອາລົມຈິດ,
ສ້າງຈິດສຳນຶກ, ແລະ
ຄວາມເຊື່ອໝັ້ນທີ່ຖຶກຕ້ອງໃຫ້ນັກຮຽນເປັນວິທີຊຸກຍູ້ໃຫ້ຄົນມີຄວາມຕື່ນຕົວເພື່ອເຮັດໃຫ້ຄາດໝາຍຂອງສັງຄົມກາຍເປັນຄວາມຕ້ອງການຂອງຕົນເອງ.
2.1.2
ວິທີປຸກລະດົມ
ວິທີປຸກລະດົມແມ່ນການເປິດແຂ່ງຂັນເພື່ອຊຸກຍູ້ຂະບວນລວມໝູ່
ແລະ ບຸກຄົນຢ່າງເປັນຂະບວນຟົດຟື້ນ, ຄຸນທາດການເມືອງ, ຄຸນສົມບັດ,
ສີລະປະທັດຂອງຄົນທີ່ວາງອອກໃນພຶດຕິກຳຄູຈື່ງຈັດຕັ້ງໃຫ້ນັກຮຽນເຄື່ອນໄຫວສັງຄົມດ້ວຍຫຼາຍຮູບແບບແຕ່ໃຫ້ສອດຄ່ອງກັບເງື່ອນໄຂມາດຕະຖານການປະພຶດ,
ເຟິກແອບໃຫ້ຕິດພັນກັບການດຳລົງຊີວິດ, ເຟິກແອບຫຼາຍເທື່ອ...
2.1.3 ວິທີຈັດຕັ້ງໃຫ້ນັກຮຽນເຄື່ອນໄຫວກິດຈະກໍາ
ວິທີຈັດຕັ້ງໃຫ້ນັກຮຽນເຄື່ອນໄຫວກິດຈະກໍາແມ່ນການສົ່ງເສີມກິດຈະກໍາໃຫ້ນັກຮຽນລົງເຄື່ອນໄຫວຕົວຈີງດ້ວຍຕົນເອງ,
ຖ້າຜູ້ໃດຕື່ນຕົວເຄື່ອນໄຫວດ້ວຍຕົນເອງແມ່ນຜູ້ນັ້ນຈະມີຄວາມເຂົ້າໃຈບັນຫາໄດ້ຢ່າງເລິກເຊິ່ງ,
ຄວນມີການຍ້ອງຍໍໃຫ້ເໝາະສົມ ແລະ ທັນການເພື່ອສ້າງຄວາມພໍໃຈໃຫ້ບຸກຄົນທີ່ມີຄວມພະຍາຍາມ
ແລະ ເຊື່ອໝັ້ນໃນຄວາມສາມາດຂອງຕົນ
2.2 ເສັ້ນທາງດຳເນີນການສຶກສາ
• ເສັ້ນທາງດຳເນີນການສຶກສາ ມີ 6
ເສັ້ທາງຄື:
o ສຶກສາຜ່ານຂະບວນການຮຽນ
- ການສອນ.
o ສຶກສາຜ່ານຂະບວນອອກແຮງງານເພີ່ມພູນຜະລິຜົນ.
o ສຶກສາຜ່ານການເຄື່ອນໄຫວສັງຄົມ.
o ສຶກສາຜ່ານການເຄື່ອນໄຫວໃນໂນງຮຽນ.
o ສຶກສາຜ່ານການເຄື່ອນໄຫວແບບລວມໝູ່.
o
ການສຶກສາດ້ວຍຕົນເອງ.
III.ເນື້ອໃນການສຶກສາ
ບົດທິ 5
ຄວາມໝາຍ ແລະ ລັກສະນະຂອງການສອນ
I.ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສໍາຄັນຂອງການສອນ
ການສອນເປັນສັນຊາດຍານຂອງການດຳລົງເຜົ່າພັນ (ເຊີ່ງຄົນ ແລະ ສັດ) ທີ່ຕ້ອງການປັບຕົວເຂົ້າກັບສະພາບແວດລ້ອມ.
ການສອນຕ້ອງຖ່າຍທອດວັດທະນະທຳຂອງມະນຸດເພາະວ່າມະນຸດມີລັັກສະນະສັງຄົມທີ່ຕ້ອງການດຳລົງຊີວິດ,ຕ້ອງກນຖ່າຍທອດລັດສະນະທຳ,ຕ້ອງການດຳລົງຊີວິດໃຫ້ຢູ່ປອດໄພ.
1.1 ຄວາມໝາຍຂອງການສອນ
ການສອນແມ່ນຂະບວນປະຕິສຳພັນລະຫວ່າງຜູ້ສອນ ກັບ ຜູ້ຮຽນ,ເພື່ອເຮັດໃຫ້ຜູູ້ຮຽນ
ເກີດການປ່ຽນແປງພຶດຕິິ້ກຳຕາມຈຸດປະສົງທີ່ກຳນົດ, ເຊີ່ງຕ້ອງອາໄສທັງວິທະຍາສາດ ແລະ
ສີລະປະຜູ້ສອນ.
1.2 ຄວາມສໍາຄັນຂອງການສອນ
-
ການສອນມີຄວາມສຳຄັນຫຼາຍຕໍ່ຜູ້ຮຽນ
ແລະ ຜູ້ສອນ.
-
ມີຄວາມສໍາຄັນສໍາລັບການປະຕິບັດໜ້າທີ່ທາງວິຊາຊີບຄູ.
-
ມີຄວາມສໍາຄັນຕໍ່ຂະບວນການພັດທະນາຊັບພະຍາກອນມະນຸດ.
-
ມີຄວາມສໍາຄັນຕໍ່ການພັດທະນາວິທະຍາສາດການສອນ.
1.3 ອົງປະກອບການສອນ
+ ອົງປະກອບການສອນມີດັ່ງລຸ່ມນີ້.
+ ອົງປະກອບການສອນມີ 2 ດ້ານຄື:
- ອົງປະກອບການສອນລວມ
- ອົງປະກອບການສອນຍ່ອຍ
II.ລັກສະນະພື້ນຖານຂອງການສອນ
2.1 ລັກສະນະຂອງການສອນ
ການສອນປະກອບມີຫຼາຍລັກສະນະແຕ່ໃນນັ້ນໄດ້ມີ 3
ລັກສະນະທີ່ເປັນພືື້ນຖານຄື:
-
ການສອນແມ່ນຂະບວນການປະຕິສຳພັນລະຫວ່າງຜູ້ຮຽນ
ແລະ ຜູ້ສອນ.
-
ການສອນມີຈຸດປະສົງໃຫ້ຜູ້ຮຽນມີການປ່ຽນແປງພຶດຕິກຳຕາມຈຸດປະສົງທີ່ກຳນົດໄວ້.
-
ການສອນບັນລຸຜົນໄດ້ດີຕ້ອງອາໄສວິທະຍາສາດ
ແລະ ສີລະປະຂອງຜູ້ສອນ.
1)
ການສອນແມ່ນການປະຕິສໍາພັນລະຫວ່າງຜູ້ຮຽນ ແລະ ຜູ້ສອນ,
ເປັນປະຕິສໍາພັນທີ່ຕໍ່ເນື່ອງຕາມລໍາດັບຂັ້ນຕອນຈິ່ງຈະເຮັດໃຫ້ຜູ້ຮຽນເກີດການຮຽນຮູ້ ແລະ
ປ່ຽນແປງພຶດຕິກໍາໃນການຮຽນ ແລະ ການສອນ.
2) ການສອນແນໃສ່ໃຫ້ເກີດພຶດຕິກໍາ 3 ດ້ານຄື:
-
ດ້ານປັນຍາຈິດຕະສຶກສາ ( ຄວາມຮູ້, ຄວາມຄິດ ).
-
ດ້ານຄຸນສົມບັດສຶກສາ.
-
ດ້ານທັດສະສຶກສາ.
3) ການສອນຈະບັນລຸຜົນໄດ້ດີຕ້ອງອາໄສທັງວິທະຍາສາດ ແລະ
ສີລະປະຂອງຜູ້ສອນເນື່ອງຈາກວ່າການສອນເປັນການສື່ສານລະຫວ່າງຄູ ແລະນັກຮຽນ,
ເປັນສິ່ງທີ່ມີີຊີວິດຈິດໃຈ, ມີຄວາມຮູ້ສຶກນຶກຄິດ, ມີອາລົມ.
2.2 ລັກສະນະການສອນທີ່ດີ
ລັກສະນະການສອນທີດີຄວນປະຕິບັດໃຫ້ຜູ້ຮຽນເກີດການຮຽນຮູ້ດັ່ງລຸ່ມນີ້
Ø ເປັນການສອນທີ່ມີການກະກຽມການສອນເປັນຢ່າງດີ
ແລະ ຄົບຖ້ວນ.
Ø ເປັນການສອນທີ່ເຮັດໃຫ້ຜູ້ຮຽນເກີດການພັດທະນາດ້ານຄວາມຮູ້,
ຄວາມຄິດ, ທັດສະນະ….
Ø ເປັນການສອນທີ່ຜູ້ສອນຈັດກິດຈະກໍາໃນການຮຽນ
- ການສອນສອດຄ່ອງກັບເນື້ອໃນ, ຈຸດປະສົງຮູບແບບຕ່າໆທີ່ເໝາະສົມ.
Ø ເປັນການສອນທີ່ຜູ້ຮຽນໄດ້ລົງມືເຮັດດ້ວຍຕົນເອງແລະມີສ່ວນຮ່ວມໃນກິດຈະກໍາຕ່າງໆ.
Ø ເປັນການສອນທີ່ສອດຄ່ອງກັບຫຼັກສູດ.
Ø ເປັນການສອນທີ່ເປັນປະໂຫຍດໃຫ້ຜູ້ຮຽນໄດ້ນຳໄປໄຊ້ໃນຊີວິດປະຈຳວັນຕະຫອດໄປ.
Ø ເປັນການສອນທີ່ມີຄວາມກະຕຸ້ນໃຈຕໍ່ຜູ້ຮຽນ
-
ຜູ້ສອນ.
Ø ເປັນການສອນທີ່ມີບັນຍາດສົ່ງເສີມການຮຽນຮູ້,ມີບັນຍາກາດດ້ານວັດຖຸ.
Ø ເປັນການສອນທີຄູໃຊ້ຈິດຕະວິທະຍາເຂົ້າໃນການຮຽນ.
Ø ເປັນການສອນທີມີປະຊາທິປະໄຕ,ມີອິດສະລະຂອງຜູ້ຮຽນ.
Ø ເປັນການສອນທີ່ມີຂະບວນການ,ມີລະດັບຂັ້ນຕອນບໍ່ສັບສົນ…
Ø ເປັນການສອນທີ່ມີປະເມີນຜົນກ່ອນຮຽນ,ລະຫວ່າງຮຽນ ແລະ ຫຼັງຮຽນ.
Ø ເປັນການສອນທີ່ຜູ້ສອນ
ສອນດ້ວຍວິຍານຂອງຄູ,ມີຄວາມຕັ້ງໃຈ ແລະ
ສ້າງສັດທາຕໍ່ນັກຮຽນ.
2.3 ການຮຽນຮູ້
2.3.1
ຄວາມໝາຍການຮຽນຮູ້
ການຮຽນຮູ້ແມ່ນຂະບວນການທີ່ບຸກຄົນາກີດການປ່ຽນແປງພຶດຕິກຳຂ້ອນຂ້າງຖາວອນ,ອັນເນື່ອງຈາກປະສົບການ
ຫຼື ເຟິກຝົນ.
ແຜນວາດຄວາມໝາຍຂອງການຮຽນຮູ້
|
ຜູ້ຮຽນໄດ້ຮັບປະສົບການ
ຫຼື ການເຟິກຝົນ
|
|
ເກີດ
ການຮຽນຮູ້
|
|
ມີການປ່ຽນແປງພຶດຕິກໍາຂ້ອນຂ້າງຖາວອນ
|
2.3.2 ລັກສະນະຂອງການຮຽນຮູ້
ລັກສະນະຂອງການຮຽນຮູ້ປະກອບມີຄື:
- ເປັນການປ່ຽນແປງພຶດຕິກໍາຈາກເດີມໃຫ້ດີຂື້ນເລື້ອຍໆເຊັ່ນ:ບໍ່ເຂົ້າໃຈ,ບໍ່ຮູ້,…
- ພຶດຕິກໍາທີ່ປ່ຽນແປງໄປນັ້ນ
ເປັນພຶດຕິກໍາຂ້ອນຂ້າງຖາວອນ.
- ການປ່ຽນແປງພຶດຕິກໍາເນື່ອງຈາກປະສົບການ,ການປ່ຽນແປງວຸດທິພາວະແລະອື່ນໆຖືວ່າແມ່ນການຮຽນຮູ້.
2.3.3 ຂະບວນການຮັບຮູ້
ຂະບວນການຮັບຮູ້ມີ 4
ບັນຫາຄື:
1) ການຮັບຮູ້.
2) ຄວາມເຂົ້າໃຈ.
3) ການປ່ຽນແປງພຶດຕິກໍາ.
4) ປັດໃຈການສົ່ງເສີມການຮຽນຮູ້.
Comments
Post a Comment